Ration Card KYC राज्यातील लाखो रेशन कार्डधारकांसाठी एक दिलासादायक आणि महत्त्वाची बातमी समोर आली आहे. अन्न, नागरी पुरवठा आणि ग्राहक संरक्षण विभागाने रेशन कार्डशी संबंधित केवायसी (KYC) प्रक्रियेची मुदत आणखी एकदा वाढवली आहे. आता ३० एप्रिल २०२५ पर्यंत नागरिकांना त्यांच्या रेशन कार्डची केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्याची संधी मिळणार आहे. यापूर्वी ही अंतिम मुदत ३१ मार्च २०२५ होती. या मुदतवाढीमुळे ज्या नागरिकांनी अद्याप केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केलेली नाही, अशा हजारो नागरिकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
रेशन कार्डाचे महत्व आणि मोफत अन्नधान्य योजना
रेशन कार्ड हे आधार कार्डनंतरचे सर्वात महत्त्वाचे सरकारी ओळखपत्र मानले जाते. या कार्डाच्या माध्यमातून देशातील कोट्यवधी नागरिकांना मोफत अथवा सवलतीच्या दरात अन्नधान्य उपलब्ध करून दिले जाते. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजनेअंतर्गत रेशन कार्डधारकांना मोफत गहू, तांदूळ आणि इतर जीवनावश्यक वस्तू पुरवल्या जातात. याशिवाय, रेशन कार्डच्या आधारे इतरही अनेक शासकीय कल्याणकारी योजनांचा लाभ घेता येतो.
रेशन कार्ड विशेषत: गरीब आणि मध्यम वर्गीय कुटुंबांसाठी आर्थिक आधार देणारे एक महत्त्वाचे साधन आहे. या कार्डावरून मिळणाऱ्या सवलतींमुळे अशा कुटुंबांच्या दैनंदिन खर्चात बचत होते आणि त्यांना आर्थिक स्थैर्य मिळते. कोरोना महामारीच्या काळात या योजनेचे महत्त्व अधिकच वाढले होते, कारण अनेक कुटुंबांना रोजगाराचे साधन गमावावे लागले होते. त्या परिस्थितीत मोफत अन्नधान्य योजनेमुळे अनेक कुटुंबे उपासमारीपासून वाचली.
Also Read:
कर्मचाऱ्यांसाठी आनंदाची बातमी, EPFO पेन्शनच्याबाबत लवकरच ‘हा’ निर्णय घेणार Good news for employees
प्रलंबित केवायसी आणि त्याचे परिणाम
सध्या राज्यातील सुमारे पाच लाखांहून अधिक रेशन कार्डधारकांची केवायसी प्रक्रिया प्रलंबित आहे. या नागरिकांनी अद्याप त्यांचे रेशन कार्ड आधार कार्डशी जोडलेले नाही किंवा पूर्ण केवायसी प्रक्रिया राबवलेली नाही. मुदतीनंतर केवायसी प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास, अशा नागरिकांचे रेशन कार्ड निष्क्रिय होण्याची किंवा रद्द होण्याची शक्यता आहे. यामुळे त्यांना:
- मोफत अन्नधान्य मिळणे बंद होऊ शकते
- सवलतीच्या दरातील वस्तू खरेदी करता येणार नाहीत
- इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेण्यास अडथळे येऊ शकतात
- भविष्यात रेशन कार्ड पुन्हा सक्रिय करण्यासाठी अधिक जटिल प्रक्रिया करावी लागू शकते
सरकारी आकडेवारीनुसार, अनेक जिल्ह्यांमध्ये २० ते ३०% रेशन कार्डधारकांनी अद्याप केवायसी पूर्ण केलेली नाही. विशेषत: ग्रामीण आणि दुर्गम भागातील नागरिकांमध्ये केवायसीचे प्रमाण कमी आहे. मुदतवाढीचा निर्णय अशा नागरिकांनाच दिलासा देण्यासाठी घेण्यात आला आहे.
चौथ्यांदा मिळालेली मुदतवाढ – अंतिम संधी
महत्त्वाची बाब म्हणजे यावेळची मुदतवाढ ही चौथ्यांदा देण्यात आली आहे. सरकारने यापूर्वीही तीन वेळा रेशन कार्ड केवायसी प्रक्रियेसाठी मुदतवाढ दिली होती. मात्र यावेळी प्रशासनाने स्पष्टपणे सांगितले आहे की, ही शेवटची मुदतवाढ आहे आणि यानंतर कोणतीही अतिरिक्त मुदतवाढ दिली जाणार नाही.
अन्न, नागरी पुरवठा विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले, “रेशन कार्डधारकांना पुरेशी संधी देण्यासाठी आम्ही वेळोवेळी मुदतवाढ देत आलो आहोत. परंतु, केवायसी प्रक्रिया राष्ट्रीय स्तरावर अन्नधान्य वितरण व्यवस्थेसाठी अत्यंत आवश्यक आहे. त्यामुळे ३० एप्रिल २०२५ ही अंतिम तारीख असेल आणि यानंतर कोणतीही वाढीव मुदत दिली जाणार नाही.”
सरकारने या मुदतवाढीचा फायदा घेण्याचे आणि केवायसी प्रक्रिया लवकरात लवकर पूर्ण करण्याचे आवाहन सर्व रेशन कार्डधारकांना केले आहे. अंतिम तारीख नजीक आल्यावर सिस्टीमवर ताण पडू शकतो आणि समस्या निर्माण होऊ शकतात, त्यामुळे तारीख वाढवली असली तरी लवकरात लवकर ही प्रक्रिया पूर्ण करणे हिताचे आहे.
सोपी केवायसी प्रक्रिया: ऑनलाइन आणि ऑफलाइन पर्याय
नागरिकांना केवायसी प्रक्रिया सुलभ व्हावी यासाठी सरकारने ऑनलाइन आणि ऑफलाइन अशा दोन्ही पद्धतींनी केवायसी पूर्ण करण्याचे पर्याय उपलब्ध करून दिले आहेत.
ऑफलाइन पद्धतीने केवायसी
ऑफलाइन पद्धतीने केवायसी करण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- रेशन दुकानाला भेट द्या: आपल्या परिसरातील नजीकच्या रेशन दुकानात जा.
- आवश्यक कागदपत्रे सोबत न्या: रेशन कार्ड, आधार कार्ड आणि मोबाइल नंबर सोबत घ्या.
- बायोमेट्रिक तपासणी: रेशन दुकानदार आपल्या अंगठ्याचा ठसा POS मशीनवर घेईल.
- आधार जोडणी: आपल्या रेशन कार्डला आधार क्रमांक जोडला जाईल.
- पुष्टीकरण SMS: प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर आपल्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर पुष्टीकरण संदेश प्राप्त होईल.
ऑनलाइन पद्धतीने केवायसी
तांत्रिक ज्ञान असलेल्या नागरिकांसाठी ऑनलाइन पद्धत अधिक सोयीस्कर आहे. यासाठी:
- ॲप्स डाउनलोड करा: ‘मेरा KYC’ आणि ‘Aadhaar Face RD’ ही दोन ॲप्स आपल्या स्मार्टफोनमध्ये डाउनलोड करा.
- राज्य निवडा: ॲप उघडल्यानंतर आपले राज्य निवडा.
- आधार क्रमांक टाका: आपला १२ अंकी आधार क्रमांक आणि रेशन कार्ड क्रमांक प्रविष्ट करा.
- फेस स्कॅनिंग: आपल्या चेहऱ्याचा फोटो आणि आधार कार्डवरील फोटोची जुळवणी केली जाईल.
- OTP तपासणी: आपल्या नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर आलेला OTP प्रविष्ट करा.
- केवायसी पूर्ण: सर्व प्रक्रिया यशस्वी झाल्यावर पुष्टीकरण मिळेल.
या ऑनलाइन पद्धतीमुळे नागरिकांना कुठेही जाण्याची गरज नाही आणि २४ तास केवायसी करण्याची सुविधा उपलब्ध आहे. तांत्रिक अडचणी आल्यास, हेल्पलाइन क्रमांकावर संपर्क साधून मार्गदर्शन घेता येते.
Also Read:
गाय म्हेस अनुदानासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार एवढे अनुदान आवश्यक कागदपत्रे cow and buffalo subsidy
केवायसीसाठी आवश्यक कागदपत्रे
रेशन कार्ड केवायसी प्रक्रियेसाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- मूळ रेशन कार्ड: आपले सद्य रेशन कार्ड
- आधार कार्ड: कुटुंबातील सर्व सदस्यांचे आधार कार्ड
- मोबाइल नंबर: आधार कार्डशी संलग्न मोबाइल नंबर
- पत्ता पुरावा: (आधार कार्ड व्यतिरिक्त) वीज बिल, पाणी बिल, मालमत्ता कर पावती इत्यादी
- पासपोर्ट साइज फोटो: कुटुंब प्रमुखाचा अलीकडील काळातील फोटो
सर्व कागदपत्रे स्पष्ट आणि सुवाच्य असणे आवश्यक आहे. कागदपत्रांमध्ये कोणताही बदल असल्यास, त्याबाबतचे पुरावेही सादर करावे लागतील.
अपात्र रेशन कार्डधारक
काही ठराविक परिस्थितीत रेशन कार्डधारक केवायसी प्रक्रियेसाठी अपात्र ठरू शकतात:
- दुबार लाभार्थी: एकापेक्षा अधिक रेशन कार्डमध्ये नाव असलेले नागरिक
- चुकीची माहिती: रेशन कार्डमध्ये चुकीची माहिती भरलेले लाभार्थी
- उच्च आर्थिक स्थिती: आयकर भरणारे आणि उच्च आर्थिक स्थिती असलेले काही नागरिक
- निवासी पुरावा नसणे: राज्यातील निवासी नसलेले नागरिक
अशा प्रकरणांमध्ये, संबंधित विभागाचे अधिकारी प्रकरणानुसार निर्णय घेतात. काही प्रकरणांमध्ये दुरुस्ती करून केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करता येते, तर काही प्रकरणांमध्ये नवीन अर्ज करावा लागतो.
केवायसी प्रक्रियेमागील उद्देश
सरकारने रेशन कार्ड केवायसी प्रक्रिया राबवण्यामागे अनेक उद्देश आहेत:
- शिधापत्रिका व्यवस्थेत पारदर्शकता आणणे: योग्य लाभार्थ्यांनाच अन्नधान्य मिळावे, यासाठी पारदर्शक पद्धती आवश्यक आहे.
- बोगस कार्डे रद्द करणे: एकापेक्षा जास्त ठिकाणी नोंदणी केलेली आणि बोगस नावांची रेशन कार्डे शोधून काढणे.
- अन्नधान्याचे योग्य वितरण सुनिश्चित करणे: केवायसी प्रक्रियेमुळे प्रत्येक लाभार्थ्याची ओळख पटवून वितरण योग्य पद्धतीने होईल.
- डिजिटलायझेशन: सर्व प्रक्रिया डिजिटल करून अधिक कार्यक्षम बनवणे.
- वेळेत वितरण: योग्य लाभार्थ्यांना वेळेत अन्नधान्य मिळावे, यासाठी सिस्टीम सुधारणे.
सरकारच्या या प्रयत्नांमुळे अन्नधान्य वितरण व्यवस्थेमधील गैरप्रकार कमी होतील आणि गरजू नागरिकांना योग्य लाभ मिळेल, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे.
नवीन सुधारित प्रणाली: ‘वन नेशन, वन रेशन कार्ड’
केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर, लाभार्थी ‘वन नेशन, वन रेशन कार्ड’ या महत्त्वाकांक्षी योजनेचा फायदा घेऊ शकतात. या योजनेमुळे कोणत्याही राज्यातील रेशन दुकानातून शिधावस्तू घेता येतात. उदाहरणार्थ, महाराष्ट्रात नोंदणी केलेल्या रेशन कार्डावर स्थलांतरित कामगार गुजरात, कर्नाटक किंवा कोणत्याही राज्यात अन्नधान्य मिळवू शकतात.
ही योजना विशेषत: स्थलांतरित कामगारांसाठी फायदेशीर आहे. आधार कार्डशी जोडल्यामुळे बायोमेट्रिक तपासणीद्वारे व्यक्तीची ओळख पटवली जाते आणि कुठूनही शिधावस्तू मिळवता येतात. मात्र, या सुविधेचा लाभ घेण्यासाठी केवायसी प्रक्रिया पूर्ण असणे अनिवार्य आहे.
जागरूकता मोहीम आणि मदतीसाठी उपाय
रेशन कार्ड केवायसीबाबत जागरूकता निर्माण करण्यासाठी सरकारने विविध उपाय योजले आहेत:
- जनजागृती मोहीम: ग्रामीण आणि शहरी भागात विशेष मोहिमा राबवण्यात येत आहेत.
- SMS अलर्ट: ज्या लाभार्थ्यांची केवायसी प्रलंबित आहे, त्यांना नियमित SMS पाठवले जात आहेत.
- शिबिरे: विविध ठिकाणी केवायसी शिबिरे आयोजित केली जात आहेत.
- हेल्पलाईन: केवायसी संबंधित समस्यांसाठी विशेष हेल्पलाईन क्रमांक जारी केले आहेत.
- मार्गदर्शक कार्यशाळा: स्थानिक प्रशासनाकडून मार्गदर्शक कार्यशाळा घेतल्या जात आहेत.
उशीर न करता करा केवायसी
रेशन कार्ड केवायसीची मुदत ३० एप्रिल २०२५ पर्यंत वाढवली असली तरी, लाभार्थ्यांनी शेवटच्या क्षणापर्यंत थांबू नये. मुदतवाढीचा फायदा घेऊन लवकरात लवकर केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करावी. सरकारने हि शेवटची मुदतवाढ दिली आहे, त्यामुळे या संधीचा योग्य उपयोग करून केवायसी अपडेट करावी.
केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केल्यामुळे रेशन कार्डधारकांना:
- मोफत अन्नधान्य योजनेचा निरंतर लाभ
- ‘वन नेशन, वन रेशन कार्ड’ सुविधा
- भविष्यातील इतर सरकारी योजनांचा लाभ
- अन्नधान्य वितरणात पारदर्शकता
- दैनंदिन गरजांसाठी आर्थिक दिलासा
या आणि अशा अनेक फायद्यांसाठी सर्व रेशन कार्डधारकांनी निश्चितपणे ३० एप्रिल २०२५ पूर्वी केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करावी आणि शासनाने दिलेल्या सुविधांचा अखंडपणे लाभ घ्यावा.
