Ration card e-KYC महाराष्ट्रातील सर्व रेशन कार्डधारकांसाठी अत्यंत महत्त्वाची सूचना जारी करण्यात आली आहे. शासनाने रेशन कार्ड e-KYC प्रक्रिया अनिवार्य केली असून, या प्रक्रियेसाठी 31 मार्च 2025 ही अंतिम मुदत निश्चित केली आहे. या तारखेपर्यंत e-KYC प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास, आपले रेशन कार्ड रद्द होऊन शासकीय योजनांचा लाभ मिळण्यापासून आपण वंचित राहू शकता. या लेखात आपण e-KYC प्रक्रियेची संपूर्ण माहिती, तिचे महत्त्व आणि ती कशी करावी याबद्दल विस्तृत जाणून घेऊ.
रेशन कार्ड e-KYC का आवश्यक आहे?
रेशन वितरण प्रणालीमध्ये सुधारणा आणि पारदर्शकता आणण्यासाठी शासनाने आधार-आधारित e-KYC प्रक्रिया सुरू केली आहे. या प्रक्रियेमागे अनेक महत्त्वाचे कारणे आहेत:
- अपात्र लाभार्थ्यांचे निर्मूलन: रेशन व्यवस्थेत अनेक अपात्र व्यक्तींचा समावेश झाल्याचे निदर्शनास आले आहे. e-KYC मुळे केवळ वास्तविक लाभार्थ्यांनाच रेशन मिळेल.
- डिजिटल रेशन कार्ड: e-KYC केल्यानंतर लाभार्थ्यांना डिजिटल रेशन कार्ड मिळते, ज्यामुळे ऑनलाइन रेशनचा स्टेटस तपासणे सोपे होते.
- दुहेरी लाभार्थी रोखणे: एकाच व्यक्तीच्या नावावर अनेक रेशन कार्ड असण्याची शक्यता e-KYC मुळे कमी होते.
- कागदपत्रे सुलभीकरण: डिजिटल प्रक्रियेमुळे कागदपत्रांची गरज कमी होते आणि प्रशासनाचा वेळ वाचतो.
- योजनांचा लाभ सोपा: रेशन कार्डशी संबंधित अन्य शासकीय योजनांचा लाभ घेणे सोपे होते.
रेशन कार्ड e-KYC ची महत्त्वपूर्ण तारीख आणि मुदतवाढ
मूळत: शासनाने e-KYC साठी 30 सप्टेंबर 2024 ही अंतिम तारीख निश्चित केली होती. परंतु, अनेक नागरिकांना या प्रक्रियेबद्दल पूर्ण माहिती नसल्याने आणि काहींना तांत्रिक अडचणी येत असल्याने, शासनाने लाभार्थ्यांच्या सोयीसाठी ही मुदत वाढवून 31 मार्च 2025 पर्यंत केली आहे.
अधिकाऱ्यांनी सूचित केल्यानुसार, लाभार्थ्यांनी शेवटच्या तारखेची वाट न पाहता लवकरात लवकर, विशेषत: 28 फेब्रुवारी 2025 पूर्वी e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करावी. यामुळे शेवटच्या क्षणी होणारी गर्दी आणि तांत्रिक अडचणी टाळता येतील.
ऑनलाइन e-KYC करण्यासाठी आवश्यक साधने आणि कागदपत्रे
e-KYC प्रक्रिया सुरळीतपणे पूर्ण करण्यासाठी खालील साधने आणि कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- स्मार्टफोन: अँड्रॉइड किंवा आयओएस प्लॅटफॉर्म असलेला स्मार्टफोन
- इंटरनेट कनेक्शन: स्थिर आणि सुरळीत इंटरनेट कनेक्शन
- आधार कार्ड: सर्व कुटुंब सदस्यांचे आधार कार्ड
- मोबाइल नंबर: आधारशी लिंक केलेला मोबाइल नंबर (OTP प्राप्त करण्यासाठी)
- रेशन कार्ड क्रमांक: आपल्या रेशन कार्डचा क्रमांक
e-KYC प्रक्रियेसाठी आवश्यक अॅप्स
रेशन कार्ड e-KYC साठी दोन महत्त्वपूर्ण अॅप्स आवश्यक आहेत, जे प्ले स्टोर किंवा अॅप स्टोर मधून विनामूल्य डाउनलोड करता येतील:
- मेरा e-KYC मोबाइल अॅप: हे अॅप e-KYC प्रक्रियेची मुख्य प्रणाली आहे.
- आधार फेस आरडी सर्व्हिस अॅप: हे अॅप चेहरा ओळख पडताळणीसाठी वापरले जाते.
दोन्ही अॅप्स डाउनलोड केल्यानंतर, त्यांना कॅमेरा, लोकेशन आणि इतर आवश्यक परवानग्या द्याव्या लागतील.
मोबाइलवरून e-KYC करण्याची सविस्तर प्रक्रिया
आपल्या रेशन कार्डची e-KYC घरी बसून मोबाइलवरून करण्यासाठी खालील पायऱ्या अनुसरा:
अॅप्स डाउनलोड आणि इन्स्टॉल करा
- प्ले स्टोर किंवा अॅप स्टोर मधून “मेरा e-KYC” आणि “आधार फेस आरडी सर्व्हिस” अॅप्स डाउनलोड करा.
- दोन्ही अॅप्स इन्स्टॉल करून त्यांना आवश्यक परवानग्या द्या.
मेरा e-KYC अॅप वापरा
- मेरा e-KYC अॅप उघडा.
- ड्रॉपडाउन मेनूमधून “महाराष्ट्र” राज्य निवडा.
- आपला 12 अंकी आधार क्रमांक प्रविष्ट करा.
- आधारशी लिंक केलेल्या मोबाइल नंबरवर प्राप्त झालेला OTP प्रविष्ट करा.
- स्क्रीनवर दिसणारा कॅप्चा कोड प्रविष्ट करा.
चेहरा पडताळणी
- मेरा e-KYC अॅप चेहरा पडताळणीसाठी आधार फेस आरडी सर्व्हिस अॅप ओपन करेल.
- तुमच्या फोनचा कॅमेरा समोर धरा आणि सूचनांचे पालन करा.
- स्क्रीनवर दिसेल त्याप्रमाणे डोळे उघडा-बंद करा किंवा इतर हालचाली करा.
- जर दुसऱ्या व्यक्तीसाठी e-KYC करत असाल, तर बॅक कॅमेरा वापरा आणि त्या व्यक्तीचा चेहरा स्कॅन करा.
पुष्टीकरण आणि स्टेटस तपासणी
- चेहरा पडताळणी यशस्वी झाल्यास, अॅप एक पुष्टीकरण संदेश दाखवेल.
- e-KYC स्टेटस तपासण्यासाठी “e-KYC स्टेटस” वर क्लिक करा.
- जर “e-KYC स्टेटस – Y” असे दिसत असेल, तर आपली e-KYC प्रक्रिया यशस्वीरित्या पूर्ण झाली आहे.
कुटुंबातील सर्व सदस्यांची e-KYC पूर्ण करा
- वरील प्रक्रिया रेशन कार्डावर नोंदणीकृत प्रत्येक सदस्यासाठी पुन्हा करा.
- प्रत्येक सदस्याची e-KYC पूर्ण झाल्याची खात्री करा.
e-KYC दरम्यान येणाऱ्या सामान्य समस्या आणि त्यांचे निराकरण
e-KYC प्रक्रियेदरम्यान अनेक लाभार्थ्यांना विविध समस्या येऊ शकतात. त्यातील काही सामान्य समस्या आणि त्यांचे निराकरण येथे दिले आहे:
- आधार-मोबाइल लिंकिंग समस्या:
- समाधान: नजीकच्या आधार सेवा केंद्रात जाऊन आपला मोबाइल नंबर आधारशी लिंक करा.
- चेहरा पडताळणी अयशस्वी:
- समाधान: चांगल्या प्रकाशात पडताळणी करा, चष्मे काढा, आणि सूचनांचे काळजीपूर्वक पालन करा.
- नेटवर्क समस्या:
- समाधान: स्थिर इंटरनेट कनेक्शन असलेल्या ठिकाणी प्रक्रिया करा.
- अॅप क्रॅश होणे:
- समाधान: अॅप्स अपडेट करा, किंवा फोन रीस्टार्ट करून पुन्हा प्रयत्न करा.
- OTP प्राप्त न होणे:
- समाधान: आधार पोर्टलवर जाऊन आपला मोबाइल नंबर अपडेट असल्याची खात्री करा.
स्थलांतरित लाभार्थ्यांसाठी विशेष सूचना
महाराष्ट्राबाहेर स्थलांतरित झालेल्या लाभार्थ्यांसाठी IMPDS (इंटर-स्टेट पोर्टेबल डिस्ट्रिब्युशन सिस्टीम) KYC ची सुविधा उपलब्ध आहे. यासाठी:
- आपल्या स्थानिक रेशन दुकानात जा.
- आपले रेशन कार्ड आणि आधार कार्ड सादर करा.
- IMPDS KYC प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी दुकानदाराच्या सूचनांचे पालन करा.
e-KYC न केल्यामुळे होणारे परिणाम
31 मार्च 2025 पर्यंत e-KYC प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास, खालील गंभीर परिणाम होऊ शकतात:
- रेशन कार्ड निलंबन: तुमचे रेशन कार्ड तात्पुरते किंवा कायमस्वरूपी निलंबित केले जाऊ शकते.
- अन्नधान्य पुरवठा थांबविणे: तुम्हाला आणि तुमच्या कुटुंबाला अनुदानित अन्नधान्य मिळणे बंद होईल.
- इतर योजनांचा लाभ गमावणे: रेशन कार्डशी संलग्न अन्य शासकीय योजनांचा लाभ मिळण्यापासून वंचित राहाल.
- नव्याने अर्ज करण्याची वेळ: रेशन कार्ड पुन्हा सुरू करण्यासाठी नव्याने अर्ज करावा लागेल, ज्यात वेळ आणि प्रयत्न लागतील.
तातडीने e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करा
रेशन कार्ड e-KYC ही एक अत्यंत महत्त्वाची प्रक्रिया आहे, जी आपल्या अन्नसुरक्षेशी थेट संबंधित आहे. शासनाने दिलेल्या मुदतीत ही प्रक्रिया पूर्ण करणे सर्व लाभार्थ्यांच्या हिताचे आहे. मुदतवाढ दिली असली तरी, शेवटच्या क्षणापर्यंत वाट न पाहता लवकरात लवकर e-KYC पूर्ण करा. यामुळे आपण आणि आपले कुटुंब शासकीय अन्नसुरक्षा योजनांचा लाभ निरंतर घेऊ शकाल.
स्वत:ची आणि कुटुंबातील सर्व सदस्यांची e-KYC प्रक्रिया पूर्ण करून, आपण एक जबाबदार नागरिक म्हणून शासनाच्या डिजिटलीकरण प्रक्रियेत सहभागी होत आहात. हे लक्षात ठेवा की e-KYC न करणे म्हणजे महत्त्वाच्या शासकीय योजनांपासून वंचित राहणे. तेव्हा आजच e-KYC पूर्ण करा आणि आपले हक्क सुरक्षित ठेवा.