month for senior citizens निवृत्तीनंतरचे जीवन आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित व्हावे या उद्देशाने भारत सरकारने विविध बचत योजना सुरू केल्या आहेत. या योजनांमध्ये पोस्ट ऑफिसच्या बचत योजना हा ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक आकर्षक पर्याय आहे. या लेखात आपण ज्येष्ठ नागरिकांसाठी असलेल्या पोस्ट ऑफिस योजनेबद्दल सविस्तर जाणून घेणार आहोत, जिच्याद्वारे दरमहा नियमित उत्पन्न मिळवता येते.
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना: एक विहंगावलोकन
पोस्ट ऑफिसद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या ‘सिनिअर सिटिझन सेव्हिंग्स स्कीम’ (SCSS) ही विशेषतः निवृत्त नागरिकांसाठी तयार केलेली योजना आहे. या योजनेचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे सुरक्षित आणि निश्चित परतावा. बँकांच्या फिक्स्ड डिपॉझिट योजनांच्या तुलनेत या योजनेत अधिक व्याजदर मिळतो. सरकारी हमीमुळे गुंतवणूक पूर्णपणे सुरक्षित असते, त्यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांमध्ये या योजनेला विशेष पसंती दिली जाते.
योजनेची ठळक वैशिष्ट्ये
- उच्च व्याजदर: सध्या SCSS योजनेत 8.2% वार्षिक व्याजदर दिला जातो, जो इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांपेक्षा जास्त आहे.
- नियमित उत्पन्न: गुंतवणूकीवर मिळणारे व्याज दर तिमाहीला खात्यात जमा केले जाते, ज्यामुळे नियमित उत्पन्नाची सोय होते.
- कर लाभ: इन्कम टॅक्स कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत 1.5 लाख रुपयांपर्यंतच्या गुंतवणुकीवर कर सवलत मिळते.
- सुरक्षित गुंतवणूक: केंद्र सरकारच्या हमीमुळे गुंतवणूक 100% सुरक्षित असते.
- लवचिक कालावधी: मूळ कालावधी 5 वर्षांचा असतो, परंतु आवश्यकतेनुसार आणखी 3 वर्षांसाठी वाढवता येतो.
पात्रता
SCSS योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही निकष पूर्ण करावे लागतात:
- वय मर्यादा: गुंतवणूकदार 60 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाचा असणे आवश्यक आहे. तथापि, 55-60 वयोगटातील व्यक्ती स्वेच्छा निवृत्ती घेतल्यास (VRS) योजनेत गुंतवणूक करू शकतात, परंतु त्यांना निवृत्ती प्रमाणपत्र सादर करावे लागेल.
- गुंतवणूक मर्यादा: SCSS योजनेत किमान 1,000 रुपये आणि कमाल 30 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येते. जोडीदारासह संयुक्त खाते उघडून प्रत्येकी 30 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करण्याची सुविधा आहे.
- भारतीय नागरिकत्व: केवळ भारतीय नागरिक या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
गुंतवणुकीवर मिळणारा परतावा
SCSS मध्ये 8.2% वार्षिक व्याजदराने गुंतवणूक केल्यावर मिळणारे उत्पन्न पुढीलप्रमाणे असेल:
- 3 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर: वार्षिक 24,600 रुपये, म्हणजेच दरमहा सरासरी 2,050 रुपये
- 6 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर: वार्षिक 49,200 रुपये, म्हणजेच दरमहा सरासरी 4,100 रुपये
- 9 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर: वार्षिक 73,800 रुपये, म्हणजेच दरमहा सरासरी 6,150 रुपये
- 15 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर: वार्षिक 1,23,000 रुपये, म्हणजेच दरमहा सरासरी 10,250 रुपये
- 30 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर: वार्षिक 2,46,000 रुपये, म्हणजेच दरमहा सरासरी 20,500 रुपये
लक्षात घ्या की, व्याज दर तिमाहीला दिले जाते. वरील रकमा दरमहा सरासरी रकमा दाखवतात.
खाते उघडण्याची प्रक्रिया
SCSS खाते उघडण्यासाठी पुढील पावले उचलावी लागतात:
- जवळच्या पोस्ट ऑफिसला भेट द्या: तुमच्या जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्ये जाऊन SCSS खाते उघडण्याची इच्छा व्यक्त करा.
- अर्ज फॉर्म भरा: पोस्ट ऑफिसमध्ये उपलब्ध असलेला SCSS खाते उघडण्याचा अर्ज फॉर्म भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे सादर करा: आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज जमा करा.
- गुंतवणूक रक्कम भरा: गुंतवणूक रक्कम रोख, चेक किंवा डिमांड ड्राफ्टद्वारे जमा करा.
आवश्यक कागदपत्रे
SCSS खाते उघडण्यासाठी पुढील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- वय प्रमाणपत्र: जन्म दाखला, आधार कार्ड, पासपोर्ट, पॅन कार्ड किंवा वय सिद्ध करणारे इतर कोणतेही सरकारी प्रमाणपत्र.
- पत्ता प्रमाणपत्र: आधार कार्ड, पासपोर्ट, मतदान ओळखपत्र, वीज बिल, पाणी बिल किंवा इतर पत्ता प्रमाणपत्र.
- फोटो: पासपोर्ट आकाराचे फोटो.
- पॅन कार्ड: गुंतवणूक 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त असल्यास पॅन कार्ड सादर करणे अनिवार्य आहे.
- निवृत्ती प्रमाणपत्र: 55 ते 60 वय असलेल्या गुंतवणूकदारांसाठी (स्वेच्छा निवृत्ती घेतल्यास) निवृत्ती प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.
व्याज वर कर आकारणी
SCSS योजनेत मिळणाऱ्या व्याजावर आयकर कायद्यानुसार कर आकारणी केली जाते. दरवर्षी मिळणारे व्याज हे तुमच्या वार्षिक उत्पन्नात समाविष्ट केले जाते आणि त्यानुसार कर भरावा लागतो. तथापि, जर तुमचे एकूण वार्षिक उत्पन्न करपात्र मर्यादेखाली असेल, तर कर भरावा लागत नाही.
विशेष म्हणजे, ज्येष्ठ नागरिकांसाठी (60-80 वय) आयकर मर्यादा 3 लाख रुपये आहे, तर 80 वर्षांवरील सुपर सिनिअर सिटिझन्ससाठी ही मर्यादा 5 लाख रुपये आहे. त्यामुळे या मर्यादेखाली उत्पन्न असल्यास कर भरावा लागत नाही.
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
SCSS योजनेचे फायदे
- निश्चित उत्पन्न: निवृत्तीनंतरच्या काळात नियमित उत्पन्न मिळवण्यासाठी ही योजना उत्तम आहे.
- सरकारी हमी: या योजनेत केलेली गुंतवणूक सरकारी हमीने सुरक्षित असते.
- उच्च व्याजदर: इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांपेक्षा अधिक व्याजदर मिळतो.
- कर लाभ: कलम 80C अंतर्गत कर सवलत मिळते.
- व्यवस्थापन सोपे: खाते उघडणे आणि व्यवस्थापन करणे अत्यंत सोपे आहे.
- लवचिकता: अल्प रकमेपासून सुरुवात करून कमाल 30 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येते.
- नामनिर्देशन सुविधा: खाते उघडताना नामनिर्देशन करता येते, ज्यामुळे भविष्यात रक्कम हस्तांतरण करणे सोपे होते.
ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आदर्श गुंतवणूक
पोस्ट ऑफिसची सिनिअर सिटिझन सेव्हिंग्स स्कीम ही ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक आदर्श गुंतवणूक पर्याय आहे. ही योजना सुरक्षिततेसह निश्चित उत्पन्न देऊ करते. व्याजदर अधिक असल्याने इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांपेक्षा जास्त परतावा मिळतो. दरमहा सरासरी 6,000 रुपयांपेक्षा जास्त उत्पन्न मिळवण्यासाठी 9 लाख रुपयांची गुंतवणूक पुरेशी आहे.
जे ज्येष्ठ नागरिक निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थैर्य शोधत आहेत, त्यांच्यासाठी SCSS योजना एक उत्तम पर्याय आहे. या योजनेमुळे आर्थिक चिंता दूर होऊन निवृत्तीचा काळ आनंदाने व्यतीत करता येतो. सरकारी हमी, चांगला व्याजदर आणि कर सवलत या तिहेरी फायद्यांमुळे ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष आकर्षक ठरते.
आर्थिक स्थैर्य हे प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिकाचे स्वप्न असते. पोस्ट ऑफिसची ही योजना अशा ज्येष्ठ नागरिकांसाठी वरदान ठरते जे सुरक्षित आणि निश्चित उत्पन्नाची अपेक्षा करतात. त्यामुळे आर्थिक चिंता न करता आरामदायी आणि समाधानी जीवन जगता येते.
