list of compensation महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल व वन विभागाने दिनांक २९ एप्रिल २०२५ रोजी एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे, जो राज्यातील सर्व शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा ठरणार आहे. या शासन निर्णयानुसार, १५ जुलै २०२५ पासून कोणत्याही शेतकऱ्याला शेतीपिकांच्या नुकसान भरपाईची रक्कम मिळवण्यासाठी शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक (फार्मर आयडी) असणे अनिवार्य करण्यात आले आहे.
फार्मर आयडीचे महत्त्व
केंद्र शासनाच्या अग्रिस्टक (AGRISTAK) या योजनेंतर्गत राज्य शासनाच्या कृषी विभागामार्फत हा शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक (फार्मर आयडी) देण्यात येत आहे. या फार्मर आयडीचे महत्त्व विशेष आहे कारण १५ जुलै २०२५ नंतर या ओळखपत्राशिवाय शेतकऱ्यांना कोणत्याही प्रकारच्या नुकसान भरपाईची रक्कम मिळणार नाही. हा आयडी शेतकऱ्यांना शासकीय योजनांचा लाभ जलद आणि परिणामकारकपणे मिळण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे.
नुकसान भरपाईसाठी अनिवार्य
मदत व पुनर्वसन विभागांतर्गत नैसर्गिक आपत्तीमुळे होणाऱ्या शेतीपिकांच्या आणि शेतजमिनीच्या नुकसानीसाठी देण्यात येणाऱ्या आर्थिक मदतीसाठी आता हा फार्मर आयडी अनिवार्य करण्यात आला आहे. यामुळे सर्व शेतकऱ्यांनी लवकरात लवकर हे ओळखपत्र काढून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. ज्या शेतकऱ्यांकडे हा क्रमांक नसेल, त्यांना नुकसान भरपाई मिळणार नाही याची सर्वांनी नोंद घ्यावी.
पंचनाम्यामध्ये फार्मर आयडी अनिवार्य
शासन निर्णयातील एक महत्त्वाचा मुद्दा असा आहे की, शेतीपिके नुकसान मदतीसाठी प्रचलित पद्धतीने करण्यात येणाऱ्या पंचनाम्यामध्ये आता शेतकरी ओळखपत्र क्रमांकासाठी एक स्वतंत्र रखाना ठेवण्यात येणार आहे. या रखान्यामध्ये शेतकऱ्याचा फार्मर आयडी नमूद करणे अनिवार्य असेल. यामुळे शेतकऱ्यांनी हा क्रमांक वेळीच काढून ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
डीबीटी मार्फत आर्थिक मदत
शासनाकडून शेतकऱ्यांना थेट लाभ हस्तांतरण (डीबीटी) पद्धतीने आर्थिक मदत दिली जाते. या शासन निर्णयानुसार, डीबीटी मार्फत मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीसाठीही फार्मर आयडी अनिवार्य असेल. डीबीटी प्रणालीला जोडण्यासाठी शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक अत्यंत आवश्यक आहे, अन्यथा शेतकऱ्यांना मदतीपासून वंचित राहावे लागेल.
ई-पंचनामा प्रणाली
राज्य शासनाने टप्प्याटप्प्याने ई-पंचनामा प्रणाली राज्यात सुरू करण्याचाही निर्णय घेतला आहे. या ई-पंचनामा प्रणालीमध्येही शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक भरणे अनिवार्य असेल. यामुळे शेतकऱ्यांनी त्यांचा फार्मर आयडी सुरक्षित ठेवणे आवश्यक आहे.
फार्मर आयडी कोठे काढावा?
शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक नसलेल्या शेतकऱ्यांनी तातडीने खालील ठिकाणी जाऊन फार्मर आयडी काढून घ्यावा:
- CSC सेंटर (कॉमन सर्व्हिस सेंटर)
- आपले सरकार सेवा केंद्र
या केंद्रांवर जाऊन आवश्यक कागदपत्रे सादर करून शेतकरी त्यांचा ओळखपत्र क्रमांक प्राप्त करू शकतात.
योजनेचे फायदे
शेतकरी ओळखपत्र क्रमांकामुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे होणार आहेत:
- नुकसान भरपाईची रक्कम त्वरित मिळेल
- सरकारी योजनांचा लाभ सहज मिळेल
- शेतकऱ्यांची माहिती एकाच ठिकाणी उपलब्ध असेल
- योजनांमध्ये पारदर्शकता येईल
- शेतकऱ्यांना मिळणाऱ्या आर्थिक लाभावर नियंत्रण ठेवता येईल
शेतकऱ्यांना आवाहन
महाराष्ट्र शासनाच्या या निर्णयानुसार, सर्व शेतकऱ्यांनी त्यांचा शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक लवकरात लवकर काढून घेण्याचे आवाहन केले आहे. १५ जुलै २०२५ ही अंतिम मुदत आहे, त्यानंतर फार्मर आयडी नसलेल्या शेतकऱ्यांना कोणत्याही प्रकारची नुकसान भरपाई मिळणार नाही.
आवश्यक कागदपत्रे
फार्मर आयडी काढण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- ७/१२ उतारा
- ८-अ चा उतारा
- बँक पासबुक
- मोबाईल नंबर
- पासपोर्ट साईज फोटो
शेतकऱ्यांसाठी विशेष मार्गदर्शन
या शासन निर्णयामुळे काही शेतकऱ्यांना त्रास होऊ नये यासाठी सरकारने विशेष मार्गदर्शन शिबिरे आयोजित करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या शिबिरांमार्फत शेतकऱ्यांना फार्मर आयडी काढण्याबाबत मार्गदर्शन केले जाईल. तसेच, या शिबिरांमध्ये शेतकऱ्यांना फार्मर आयडीचे महत्त्व पटवून दिले जाईल.
अडचणींचे निराकरण
फार्मर आयडी काढताना काही अडचणी आल्यास, शेतकरी स्थानिक कृषी विभागाशी संपर्क साधू शकतात. तसेच, टोल-फ्री क्रमांकावर संपर्क साधून अधिक माहिती घेऊ शकतात. शासनाने शेतकऱ्यांना या बाबतीत पूर्ण सहकार्य करण्याचे आश्वासन दिले आहे.
थेट लाभ हस्तांतरण
शेतकरी ओळखपत्र क्रमांकामुळे थेट लाभ हस्तांतरण (डीबीटी) पद्धतीमध्ये अधिक पारदर्शकता येईल. शेतकऱ्यांना त्यांच्या बँक खात्यात थेट आर्थिक मदत जमा केली जाईल, ज्यामुळे भ्रष्टाचार आणि अनियमितता कमी होईल.
महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल व वन विभागाने घेतलेला हा निर्णय राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. १५ जुलै २०२५ पासून फार्मर आयडी नसलेल्या शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई मिळणार नसल्यामुळे, सर्व शेतकऱ्यांनी लवकरात लवकर त्यांचा शेतकरी ओळखपत्र क्रमांक काढून घेण्याचे आवाहन केले आहे. या निर्णयामुळे शेतकऱ्यांना योजनांचा लाभ जलद आणि पारदर्शक पद्धतीने मिळेल, अशी अपेक्षा आहे.
शेतकऱ्यांनी या शासन निर्णयाची गांभीर्याने दखल घेऊन, आवश्यक कागदपत्रांसह नजीकच्या CSC सेंटर किंवा आपले सरकार सेवा केंद्रावर जाऊन फार्मर आयडी काढावा. यामुळे भविष्यात होणाऱ्या अडचणी टाळता येतील आणि शासनाच्या विविध योजनांचा लाभ निर्विघ्नपणे घेता येईल.
शेतकऱ्यांसाठी हा निर्णय आशादायी असला तरी, शासनाने या बाबतीत शेतकऱ्यांना पुरेसे मार्गदर्शन आणि मदत करणे गरजेचे आहे. फार्मर आयडी काढण्याच्या प्रक्रियेत कोणतीही अडचण येऊ नये यासाठी शासनाने योग्य ती व्यवस्था करावी, अशी अपेक्षा आहे.
