Land Records Online आधुनिक युगामध्ये, तंत्रज्ञानामुळे अनेक सरकारी सेवा आता घरबसल्या उपलब्ध झाल्या आहेत. यामध्ये भूमि अभिलेखांचा समावेश आहे, जे आता ऑनलाईन पद्धतीने पाहता येऊ शकतात.
महाराष्ट्र सरकारने इ-अभिलेख प्रकल्पांतर्गत १८८० पासूनचे सर्व जमिनीचे दस्तावेज डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध करून दिले आहेत. यामुळे नागरिकांना तहसील किंवा भूमि अभिलेख कार्यालयात जाण्याची गरज उरलेली नाही. या लेखामध्ये आपण जाणून घेणार आहोत की तुमच्या मोबाईलवरून फक्त पाच मिनिटांत कसे जुने सातबारे आणि फेरफार पाहू शकता.
जमिनीच्या अभिलेखांचे महत्त्व
जमिनीच्या व्यवहारात सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे त्या जमिनीचा इतिहास जाणून घेणे. कोणत्याही जमिनीची खरेदी-विक्री करण्यापूर्वी, त्या जमिनीचा मागील इतिहास तपासणे अत्यंत आवश्यक असते. ती जमीन आधी कोणाच्या मालकीची होती, कोणत्या वर्षात त्याचे मालकीहक्क बदलले, त्यावर कोणते वाद आहेत का, याची संपूर्ण माहिती असणे गरजेचे आहे. याकरिता सातबारा, फेरफार आणि खाते उतारा हे महत्त्वाचे दस्तावेज असतात.
इ-अभिलेख प्रकल्प
महाराष्ट्र शासनाने इ-अभिलेख प्रकल्पाद्वारे सुमारे तीस कोटी जुने भूमि अभिलेख डिजिटाइज करून ऑनलाईन उपलब्ध करून दिले आहेत. १८८० पासूनचे सर्व अभिलेख आता डिजिटल स्वरूपात जतन केले गेले आहेत, ज्यामुळे नागरिकांना त्यांच्या जमिनीची माहिती घरबसल्या मिळू शकते.
ऑनलाईन अभिलेख पाहण्याचे फायदे
- वेळेची बचत होते
- प्रवासाची बचत होते
- कार्यालयीन फेऱ्या टाळता येतात
- मध्यस्थांना टाळता येते
- दस्तावेजांची पारदर्शकता राखली जाते
- कोणत्याही वेळी माहिती मिळू शकते
- दस्तावेजांच्या अनधिकृत फेरफारांना प्रतिबंध होतो
ऑनलाईन जमिनीचे अभिलेख कसे पाहावेत
आवश्यक साहित्य
- स्मार्टफोन किंवा संगणक
- इंटरनेट कनेक्शन
- महाराष्ट्र भूमि अभिलेख पोर्टलचे युजर अकाउंट
- जमिनीचे तपशील (गाव, तालुका, जिल्हा, गट क्रमांक/सर्व्हे नंबर इत्यादी)
पहिले पाऊल: अधिकृत वेबसाइटवर जाणे
महाराष्ट्रातील भूमि अभिलेख पाहण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारच्या अधिकृत भूमि अभिलेख पोर्टलवर जावे लागेल. यासाठी आपल्या ब्राऊझरमध्ये महाऑनलाईन पोर्टलचा पत्ता टाकावा.
दुसरे पाऊल: अकाउंट तयार करणे आणि लॉगिन करणे
नवीन वापरकर्त्यांना प्रथम नोंदणी करावी लागेल. यासाठी:
- “नवीन नोंदणी” पर्यायावर क्लिक करा
- आवश्यक माहिती भरा (नाव, मोबाईल नंबर, ईमेल इत्यादी)
- युजरनेम आणि पासवर्ड तयार करा
- मोबाईलवर प्राप्त झालेला ओटीपी टाका
किंवा
सरळ मोबाईल नंबरद्वारे लॉगिन करू शकता:
- आपला मोबाईल नंबर टाका
- मोबाईलवर प्राप्त झालेला ओटीपी टाका
तिसरे पाऊल: वॉलेट रिचार्ज करणे
अभिलेख पाहण्यासाठी शुल्क भरावे लागते. यासाठी:
- “वॉलेट रिचार्ज” पर्यायावर क्लिक करा
- आवश्यक रक्कम निवडा
- ऑनलाईन पेमेंट पद्धतीद्वारे रक्कम भरा (क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, नेट बँकिंग, UPI इत्यादी)
चौथे पाऊल: आवश्यक अभिलेख निवडणे
- “भूमि अभिलेख” मेनूमधून आवश्यक दस्तावेज निवडा:
- सातबारा उतारा
- फेरफार
- खाते उतारा
- इतर अभिलेख
- आवश्यक फिल्टर निवडा:
- जिल्हा
- तालुका
- गाव
- गट क्रमांक/सर्व्हे नंबर/खाते क्रमांक
पाचवे पाऊल: अभिलेख शोधणे आणि पाहणे
- “शोधा” बटन दाबा
- उपलब्ध अभिलेखांची यादी दिसेल
- आवश्यक अभिलेख निवडा
- प्रत्येक अभिलेखासाठी निर्धारित शुल्क भरा
- अभिलेख पाहा, प्रिंट करा किंवा डाउनलोड करा
जुने अभिलेख पाहण्यासाठी विशेष सूचना
वर्षानुसार अभिलेख
1880 पासूनचे अभिलेख पाहण्यासाठी:
- “ऐतिहासिक अभिलेख” पर्यायावर क्लिक करा
- वर्ष निवडा (1880 ते आत्तापर्यंत)
- इतर आवश्यक फिल्टर भरा
- शोधा बटन दाबा
फेरफार तपशील
फेरफार तपशील पाहण्यासाठी:
- “फेरफार” पर्यायावर क्लिक करा
- आवश्यक माहिती भरा
- फेरफाराचा क्रमांक टाका (माहित असल्यास)
- शोधा बटन दाबा
खाते उतारा
खाते उतारा पाहण्यासाठी:
- “खाते उतारा” पर्यायावर क्लिक करा
- खाते क्रमांक टाका
- कालावधी निवडा
- शोधा बटन दाबा
महत्त्वाचे टिप्स
- अचूक माहिती टाका: अचूक जिल्हा, तालुका, गाव आणि गट क्रमांक टाकणे महत्त्वाचे आहे.
- प्रिंटआऊट ठेवा: अभिलेखांचे प्रिंटआऊट काढून सुरक्षित ठेवा, भविष्यात ते उपयोगी पडू शकतात.
- वेळेचे नियोजन करा: सर्व्हर व्यस्त असल्यास, कमी वापरकर्ते असलेल्या वेळी (सकाळी लवकर किंवा रात्री) प्रयत्न करा.
- वॉलेट रिचार्ज: एकापेक्षा अधिक अभिलेख पाहण्यासाठी पुरेशी रक्कम वॉलेटमध्ये ठेवा.
- अभिलेखांची तपासणी करा: डाउनलोड केलेल्या अभिलेखांची तपासणी करून त्यांची अचूकता पडताळून पहा.
महत्त्वाचे कायदेशीर मुद्दे
- ऑनलाईन मिळवलेले अभिलेख कायदेशीरदृष्ट्या वैध मानले जातात.
- जमिनीच्या व्यवहारांसाठी मूळ दस्तावेज आवश्यक असल्यास, संबंधित कार्यालयाकडून प्रमाणित प्रत मिळवावी.
- काही त्रुटी आढळल्यास त्वरित संबंधित तहसील किंवा भूमि अभिलेख कार्यालयात संपर्क साधावा.
डिजिटल युगामध्ये, महाराष्ट्र शासनाने भूमि अभिलेख व्यवस्थेत केलेल्या क्रांतिकारक बदलामुळे आता नागरिकांना १८८० पासूनचे सर्व सातबारे आणि फेरफार त्यांच्या मोबाईलवरूनच पाच मिनिटांत पाहता येतात. यामुळे वेळ, पैसा आणि श्रमाची बचत होते, तसेच या प्रक्रियेमध्ये पारदर्शकता येते. आपल्या जमिनीची पूर्ण माहिती ठेवणे हे प्रत्येक जमीन मालकाचे कर्तव्य आहे. त्यामुळे त्यांना भविष्यात कोणत्याही अडचणींना तोंड द्यावे लागणार नाही. ऑनलाईन अभिलेख पाहण्याची ही सुविधा शासनाने पुरवलेली एक मोठी सोय आहे, जिचा जास्तीत जास्त नागरिकांनी फायदा घ्यावा.