Ladki Bhaeen Yojana महाराष्ट्र राज्यात गेल्या अनेक महिन्यांपासून महिलांसाठी चालवली जात असलेली ‘मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना’ विधानसभा निवडणुकीनंतर बंद होईल अशा अफवा पसरत होत्या. या सर्व अफवांना पूर्णविराम देत राज्याच्या महिला व बालकल्याण मंत्री आदिती तटकरे यांनी योजनेबाबत महत्त्वपूर्ण स्पष्टीकरण दिलेले आहे. त्यांच्या स्पष्टीकरणानुसार योजना पूर्णतः बंद होणार नसून फक्त अपात्र लाभार्थ्यांनाच वगळले जाणार आहे. पुण्यात झालेल्या एका कार्यक्रमाच्या वेळी त्यांनी ही माहिती दिली आहे.
योजनेची सद्यस्थिती आणि गैरसमज
महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीमध्ये महायुती सरकारला मिळालेल्या मोठ्या यशामागे ‘मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेचा’ महत्त्वपूर्ण वाटा मानला जात आहे. या योजनेमुळे कोट्यवधी महिलांना आर्थिक सबलीकरणाचा मार्ग मिळाला आहे. परंतु निवडणुकीनंतर ही योजना बंद होईल किंवा यात बदल केले जातील असे गैरसमज पसरवले जात होते. विरोधी पक्षांनीही या मुद्द्यावरून सरकारवर टीका करण्यास सुरुवात केली होती.
आदिती तटकरे यांनी यावर ठाम भूमिका मांडताना म्हटले की, “मला वाटते योजनेबद्दल गैरसमज करून घेतला गेला आहे. महायुती सरकारने सुरू केलेली ही योजना बंद होणार नाही हे मी स्पष्टपणे सांगू इच्छिते. ज्या पात्र महिला आहेत त्यांना योजनेचा लाभ पूर्वीप्रमाणेच मिळत राहील.”
अपात्र लाभार्थ्यांवर कारवाई
आदिती तटकरे यांनी स्पष्ट केले की, योजनेच्या सुरुवातीच्या काळात काही अपात्र महिलांनाही लाभ मिळाला होता. त्यांच्या शब्दांत, “ज्या लाडक्या बहिणी लाभ घेण्यासाठी पात्र नाहीत किंवा ज्या महिलांनी अपात्र असताना देखील खोटे कागदपत्रांचा वापर करून लाडकी बहिणी योजनेचा लाभ मिळवलेला आहे, अशा लाडक्या बहिणींना आता वगळण्यात येणार आहे आणि यांच्यासाठी या योजनेचा फायदा बंद होणार आहे.”
राज्य सरकारने योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये अधिक कडक पारदर्शकता आणण्याचा निर्णय घेतला आहे. योजनेचे निकष पूर्ण न करणाऱ्या परंतु आतापर्यंत लाभ मिळवत असलेल्या महिलांना यापुढे लाभ मिळणार नाही. शासन यंत्रणा आता प्रत्येक लाभार्थीच्या पात्रतेची पुन्हा तपासणी करत असून, अपात्र ठरलेल्यांना यादीतून वगळले जात आहे.
योजनेची पात्रता आणि अपात्रतेचे निकष
आदिती तटकरे यांनी योजनेच्या निकषांबद्दल स्पष्टता आणली आहे. त्यांच्या स्पष्टीकरणानुसार:
- महिलेचे वार्षिक उत्पन्न अडीच लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
- ‘संजय गांधी निराधार योजने’चा लाभ घेणाऱ्या महिला ‘लाडकी बहीण योजने’साठी पात्र ठरणार नाहीत.
- योजनेचा दुहेरी लाभ मिळवण्यावर शासनाने निर्बंध घातले आहेत.
मंत्री आदिती तटकरे म्हणाल्या, “राज्य सरकारच्या योजनांमध्ये पारदर्शकता असणे आवश्यक आहे. आमचे लक्ष्य आहे की ज्या महिला खरोखरच गरजू आहेत आणि पात्र आहेत, त्यांना योजनेचा पूर्ण लाभ मिळावा.”
नमो शेतकरी योजनेशी संलग्नता
आदिती तटकरे यांनी योजनेच्या अंमलबजावणीतील एक महत्त्वपूर्ण पैलू उलगडला आहे. त्या म्हणाल्या, “नमो शेतकरी योजनेतून ज्या महिला शेतकऱ्यांना १००० रुपये मिळतात, त्यांना लाडकी बहीण योजनेतून पूर्ण १००० ऐवजी ५०० रुपये दिले जातात, जेणेकरून त्यांचा एकूण लाभ १५०० रुपये होतो.”
त्यांनी स्पष्ट केले की ही एक सकारात्मक बाब आहे जिथे सरकार महिला शेतकऱ्यांना दोन्ही योजनांमधून लाभ मिळवून देण्याचा प्रयत्न करत आहे. त्यामुळे नमो शेतकरी योजनेच्या लाभार्थी असलेल्या महिलांसाठी लाडकी बहीण योजना पूर्णपणे बंद न करता त्यांना दरमहा ५०० रुपये देण्याचा निर्णय सरकारने घेतला आहे.
लाभार्थींच्या संख्येत वाढ
मंत्र्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, सध्या राज्यात २ कोटी ४७ लाख महिला या योजनेच्या लाभार्थी आहेत, जी संख्या आधी २ कोटी ३३ लाख होती. यावरून पात्र महिलांची संख्या वाढत असल्याचे आणि त्यांना निश्चितपणे लाभ मिळत असल्याचे स्पष्ट होते.
आदिती तटकरे यांनी सांगितले, “आमच्या शासनाची लाडकी बहीण योजना अधिकाधिक पात्र महिलांपर्यंत पोहोचावी हीच आमची इच्छा आहे. त्याचवेळी योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक व्हावी यासाठी आम्ही प्रयत्नशील आहोत.”
महायुती सरकारचे श्रेय आणि आश्वासन
विधानसभा निवडणुकीत महायुती सरकारला (देवेंद्र फडणवीस, एकनाथ शिंदे, अजित पवार) मिळालेल्या यशाचे श्रेय त्यांनी राज्यातील महिलांना दिले होते. मंत्री तटकरे यांनी पुन्हा एकदा ठामपणे सांगितले की ही योजना सुरूच राहील आणि पात्र महिलांना त्याचा लाभ मिळत राहील.
त्या म्हणाल्या, “विधानसभा निवडणुकीत महिलांनी महायुतीवर विश्वास दाखवला आहे. त्यांच्या या विश्वासाला आम्ही सदैव जपू. लाडकी बहीण योजना सुरूच राहील हे आम्ही आश्वासित करतो.”
लाडकी बहीण योजना हा महाराष्ट्र शासनाच्या महिला सबलीकरणाच्या धोरणाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांना या योजनेमुळे आर्थिक स्वावलंबनाकडे टाकलेले पाऊल महत्त्वपूर्ण ठरत आहे.
महिला व बालकल्याण मंत्री आदिती तटकरे यांच्या मते, “महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाशिवाय राज्याचा सर्वांगीण विकास शक्य नाही. लाडकी बहीण योजना या दिशेने टाकलेले महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.”
त्यांनी पुढे जाऊन असेही स्पष्ट केले की, योजनेच्या अंमलबजावणीत काही त्रुटी असल्यास त्या दूर केल्या जाणार आहेत आणि योजनेची व्याप्ती अधिक विस्तारित करण्याचाही प्रयत्न केला जाईल.
नागरिकांसाठी महत्त्वाचे संकेतस्थळ
महिला व बालकल्याण मंत्रालयाने लाडकी बहीण योजनेविषयी अधिकृत माहिती मिळवण्यासाठी एक विशेष संकेतस्थळ (https://ladakibahin.maharashtra.gov.in/) विकसित केले आहे. या संकेतस्थळावर नागरिकांना योजनेच्या पात्रता निकषांबाबत, अर्ज प्रक्रियेबाबत, आणि आवश्यक कागदपत्रांबाबत संपूर्ण माहिती मिळू शकते.
आदिती तटकरे यांनी सांगितले, “जर कोणत्याही नागरिकांना योजनेबाबत शंका असेल तर त्यांनी अधिकृत संकेतस्थळावरील माहिती तपासावी. तसेच स्थानिक प्रशासनाकडेही त्यांना आवश्यक माहिती मिळू शकते.”
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेबाबत पसरलेल्या गैरसमजांना आदिती तटकरे यांनी दिलेल्या स्पष्टीकरणातून पूर्णविराम मिळाला आहे. योजना सुरूच राहणार असून पात्र महिलांना त्याचा लाभ निश्चितपणे मिळत राहणार आहे. फक्त अपात्र लाभार्थींना वगळण्याचे धोरण सरकार राबवत आहे.
महाराष्ट्रातील कोट्यवधी महिलांना आर्थिक स्वावलंबनाचा मार्ग दाखवणाऱ्या या योजनेमुळे महिला सक्षमीकरणाला अधिक बळ मिळाले आहे. महायुती सरकारच्या या महत्त्वाकांक्षी योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीमुळे महाराष्ट्रातील महिलांमध्ये सरकारविषयी सकारात्मक भावना निर्माण झाली आहे, जे विधानसभा निवडणुकीच्या निकालातही प्रतिबिंबित झाले आहे.