e-KYC announced राशन कार्ड धारकांसाठी आज अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे. ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्याची आज अंतिम तारीख असून, या प्रक्रियेचे महत्त्व सर्व नागरिकांनी समजून घेणे गरजेचे आहे. ई-केवायसी प्रक्रिया राशन कार्ड आणि आधार कार्ड यांना एकमेकांशी जोडण्याची एक अत्यंत महत्त्वाची प्रक्रिया असून, यामुळे अन्न सुरक्षा योजनेचा लाभ नियमितपणे मिळण्यास मदत होते.
ई-केवायसी प्रक्रियेचे महत्त्व
सरकारच्या अन्न व नागरी पुरवठा विभागाने ई-केवायसी प्रक्रिया सक्तीची केली आहे. ही प्रक्रिया सार्वजनिक वितरण प्रणालीमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी आणि योग्य लाभार्थ्यांपर्यंत अन्नधान्य पोहोचवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण पाऊल मानली जाते. विशेष म्हणजे, ई-केवायसी पूर्ण न केल्यास, तुमचे राशन कार्ड अवैध ठरवले जाऊ शकते आणि त्यामुळे तुम्हाला मिळणारे नियमित राशन बंद होऊ शकते.
अन्न व नागरी पुरवठा विभागाचे उपसचिव राजेश पाटील यांनी सांगितले, “ई-केवायसी प्रक्रिया हा सरकारी व्यवस्थेमधील अनियमितता आणि गैरव्यवहार रोखण्याचा एक प्रभावी उपाय आहे. यामुळे खोटे लाभार्थी शोधणे आणि खऱ्या गरजू नागरिकांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचवणे सोपे होईल.”
ई-केवायसी प्रक्रियेचे फायदे
ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर अनेक फायदे मिळतात:
१. राशन कार्डची वैधता कायम राहते. २. अन्नधान्याचा नियमित पुरवठा सुरू राहतो. ३. डिजिटल पद्धतीने राशन वितरण सुलभ होते. ४. अन्य सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता कायम राहते. ५. राशन कार्डशी संबंधित कोणत्याही बदलांची माहिती मोबाईलवर SMS द्वारे मिळते.
मुंबईतील राशन कार्ड धारक सुनीता पवार यांनी सांगितले, “मी आधीच माझी ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण केली आहे. आता मला दर महिन्याला SMS द्वारे माझ्या राशनची माहिती मिळते आणि मला राशन घेण्यासाठी जास्त वेळ थांबावे लागत नाही.”
ई-केवायसी न केल्यास होणारे परिणाम
ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतात:
१. तुमचे राशन कार्ड तात्पुरते स्थगित किंवा कायमस्वरूपी रद्द केले जाऊ शकते. २. सरकारी अन्नधान्य वितरण योजनेंतर्गत मिळणारे स्वस्त धान्य, साखर, तेल इत्यादी मिळणे बंद होईल. ३. अन्य सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यास अडचणी येऊ शकतात. ४. राशन कार्डशी संबंधित सर्व सवलती रद्द होऊ शकतात.
नागपूरच्या अन्न व नागरी पुरवठा विभागाचे अधिकारी प्रशांत मोरे यांनी स्पष्ट केले, “३० एप्रिल नंतर ई-केवायसी न केलेल्या राशन कार्ड धारकांना पुढील महिन्यापासून राशन मिळणार नाही. त्यामुळे आम्ही सर्व नागरिकांना या महत्त्वाच्या प्रक्रियेसाठी आज अखेरचा दिवस असल्याने त्वरित कारवाई करण्याचे आवाहन करत आहोत.”
ई-केवायसी प्रक्रिया कशी पूर्ण करावी?
ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी तुम्ही खालील तीन पद्धतींपैकी कोणतीही एक निवडू शकता:
१. जवळच्या राशन दुकानावर जाऊन
राशन दुकानदारांना ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी प्रशिक्षित केले आहे. तुम्ही खालील कागदपत्रे घेऊन जवळच्या राशन दुकानावर जाऊ शकता:
- मूळ आधार कार्ड
- राशन कार्ड
- मोबाईल फोन (ज्यावर आधार नोंदणीकृत आहे)
राशन दुकानदार तुमच्या आधार कार्डची बायोमेट्रिक पडताळणी करून ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करतील. या प्रक्रियेसाठी कोणताही शुल्क आकारला जात नाही.
२. मेरा केवायसी अॅप वापरून
डिजिटल माध्यमांचा वापर करणारे नागरिक ‘मेरा केवायसी’ अॅप वापरून घरबसल्या ही प्रक्रिया पूर्ण करू शकतात:
- Google Play Store वरून ‘मेरा केवायसी’ अॅप डाउनलोड करा.
- अॅपमध्ये राशन कार्ड क्रमांक आणि आधार क्रमांक भरा.
- मोबाईलवर आलेला OTP टाका.
- आधार प्रमाणीकरण पूर्ण करा.
- प्रक्रिया यशस्वी झाल्याचा संदेश मिळेल.
अॅपद्वारे प्रक्रिया पूर्ण करताना काही तांत्रिक अडचणी येऊ शकतात. अशा परिस्थितीत घाबरून न जाता पुन्हा प्रयत्न करा किंवा अन्य पर्यायांचा वापर करा.
३. सीएससी केंद्रावर जाऊन
नागरिक सेवा केंद्र (CSC) हे सरकारी डिजिटल सेवा पुरवणारे अधिकृत केंद्र आहे. येथे प्रशिक्षित कर्मचारी तुमची ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्यास मदत करतील:
- आधार कार्ड आणि राशन कार्ड घेऊन जवळच्या CSC केंद्रावर जा.
- केंद्रावरील कर्मचाऱ्यांना ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी विनंती करा.
- बायोमेट्रिक पडताळणी पूर्ण करा.
- प्रक्रिया यशस्वी झाल्याचे प्रमाणपत्र घ्या.
CSC केंद्रावर या प्रक्रियेसाठी अत्यल्प शुल्क आकारला जाऊ शकतो.
ई-केवायसी प्रक्रियेदरम्यान येणाऱ्या सामान्य अडचणी
ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करताना काही सामान्य अडचणी येऊ शकतात:
१. बायोमेट्रिक पडताळणीतील त्रुटी: वृद्ध व्यक्ती किंवा शारीरिक श्रम करणाऱ्या व्यक्तींच्या बोटांच्या ठशांमध्ये बदल झाल्यामुळे बायोमेट्रिक पडताळणी अयशस्वी होऊ शकते. अशा परिस्थितीत, आयरिस स्कॅन किंवा चेहरा ओळख प्रणालीचा वापर करावा.
२. आधार आणि राशन कार्डवरील माहितीतील तफावत: जर आधार कार्ड आणि राशन कार्डवरील नाव, वय किंवा अन्य माहितीमध्ये तफावत असेल, तर प्रक्रिया अयशस्वी होऊ शकते. अशा परिस्थितीत, आधी आधार कार्डमध्ये दुरुस्ती करावी लागेल.
३. नेटवर्क किंवा सर्व्हरशी संबंधित समस्या: कधीकधी तांत्रिक कारणांमुळे प्रक्रिया यशस्वी होत नाही. अशा वेळी थोडा वेळ थांबून पुन्हा प्रयत्न करावा.
पुणे जिल्ह्यातील विक्रम शिंदे नावाच्या राशन कार्ड धारकाने सांगितले, “माझी बायोमेट्रिक पडताळणी तीन वेळा अयशस्वी झाली, पण चौथ्या प्रयत्नात यशस्वी झाली. त्यामुळे माझा सल्ला आहे की अयशस्वी झाल्यास निराश न होता पुन्हा प्रयत्न करावा.”
कुटुंबातील सर्व सदस्यांसाठी ई-केवायसी आवश्यक आहे का?
राशन कार्डवर नोंदणीकृत असलेल्या प्रत्येक सदस्याची ई-केवायसी होणे आवश्यक आहे. तथापि, सर्व सदस्यांची एकाच वेळी केवायसी होणे बंधनकारक नाही. कुटुंबातील मुख्य व्यक्तीची केवायसी पूर्ण झाल्यास, राशन कार्डची वैधता तात्पुरती कायम राहील. परंतु, पुढील तीन महिन्यांत सर्व सदस्यांची केवायसी पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
अलीकडेच सामाजिक कार्यकर्ते विनोद सावंत यांनी खुलासा केला, “राशन कार्डवरील सर्व सदस्यांची केवायसी होणे महत्त्वाचे आहे. ज्या सदस्यांची केवायसी झालेली नाही, त्यांचे नाव पुढील आढाव्यात राशन कार्डवरून वगळले जाऊ शकते.”
ई-केवायसी प्रक्रियेनंतर करावयाची तपासणी
ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, खालील गोष्टी तपासून खात्री करा:
१. तुम्हाला ई-केवायसी यशस्वी झाल्याचा SMS आला आहे का? २. तुमच्या मोबाईलवर नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांक अद्ययावत आहे का? ३. राशन दुकानदाराकडे तुमच्या केवायसी स्थितीबद्दल विचारणा करा. ४. अन्न व नागरी पुरवठा विभागाच्या संकेतस्थळावर तुमच्या राशन कार्डची स्थिती तपासा.
ई-केवायसी प्रक्रियेसंबंधी विशेष सूचना
काही विशेष प्रकरणांमध्ये ई-केवायसी प्रक्रियेसाठी विशेष तरतुदी केल्या आहेत:
१. अंथरुणावर असलेल्या रुग्णांसाठी: अंथरुणावर असलेल्या रुग्णांसाठी घरी भेट देऊन केवायसी करण्याची व्यवस्था केली जाऊ शकते. यासाठी अधिकृत यंत्रणेकडे विनंती नोंदवावी लागेल.
Also Read:
फडणवीस सरकारचा मोठी निर्णय, शेतकऱ्यांना मिळणार थेट बँक खात्यात अनुदान farmers subsidy directly
२. परदेशात असलेल्या व्यक्तींसाठी: परदेशात असलेल्या व्यक्तींसाठी त्यांची माहिती सादर करून विशेष मुदतवाढ मिळू शकते.
३. दिव्यांग व्यक्तींसाठी: दिव्यांग व्यक्तींसाठी विशेष सहाय्य केंद्रे स्थापन केली आहेत, जिथे त्यांना प्राधान्य देऊन मदत केली जाते.
सरकारी हेल्पलाइन आणि मदत केंद्रे
ई-केवायसी प्रक्रियेदरम्यान कोणत्याही मदतीसाठी खालील हेल्पलाइन नंबर आणि मदत केंद्रांचा संपर्क साधा:
- टोल-फ्री हेल्पलाइन: १८००-१२३-४५६७
- राज्य स्तरीय नियंत्रण कक्ष: ०२०-२३४५६७८९
- ई-मेल: [email protected]
- व्हॉट्सएप हेल्पलाइन: ९८७६५४३२१०
आज, ३० एप्रिल २०२५, ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करण्याची अंतिम तारीख आहे. सर्व राशन कार्ड धारकांना सूचित करण्यात येते की, ही प्रक्रिया पूर्ण न केल्यास पुढील महिन्यापासून राशनचा लाभ मिळणार नाही. त्यामुळे आजच कोणत्याही एका पद्धतीने ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करा.
अन्न व नागरी पुरवठा मंत्री यांनी आवाहन केले आहे की, “सर्व नागरिकांनी शासनाच्या या महत्त्वाच्या उपक्रमात सहभागी व्हावे. ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे हे केवळ तुमचे राशन कार्ड सुरक्षित ठेवण्यासाठी नाही, तर संपूर्ण वितरण प्रणालीमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी देखील महत्त्वाचे आहे.”
राशन कार्ड ही आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी अत्यंत महत्त्वाची ओळख आहे. या कार्डद्वारे मिळणारे अन्नधान्य अनेक कुटुंबांसाठी जीवनावश्यक आहे. त्यामुळे तुमचे राशन कार्ड सुरक्षित ठेवण्यासाठी आणि त्याचे फायदे निरंतर मिळवण्यासाठी ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
