districts eligible for crop insurance महाराष्ट्र राज्यातील शेतकरी बांधवांसाठी पीक विमा योजनेअंतर्गत होणाऱ्या निधी वितरणाबाबत महत्त्वपूर्ण अपडेट समोर आली आहे. नुकत्याच झालेल्या बैठकीत पीक विमा योजनेअंतर्गत ८०० कोटी रुपयांचा अतिरिक्त निधी मंजूर करण्यात आला आहे. या वाढीव निधीमुळे राज्यातील २९ जिल्ह्यांमधील शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार आहे. प्रत्येक जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर किती रक्कम जमा झाली आणि किती रक्कम अद्याप प्रलंबित आहे याचा सविस्तर आढावा या लेखात घेऊया.
मराठवाडा विभागातील जिल्हे
बीड जिल्हा
२३ एप्रिल २०२५ पर्यंत बीड जिल्ह्यासाठी एकूण २८२ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी फक्त ३३.९१ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. उर्वरित २४८ कोटी रुपयांचे वितरण अद्याप बाकी आहे. बीड जिल्ह्यातील वितरण प्रक्रिया संथ गतीने सुरू असल्याचे दिसून येत आहे.
जालना जिल्हा
जालना जिल्ह्यामध्ये १९६ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला आहे. परंतु आश्चर्याची बाब म्हणजे कृषी विभागाकडून मिळालेल्या माहितीनुसार या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या खात्यावर अद्याप एकही रुपया जमा झालेला नाही. येत्या दिवसांत या रकमेचे वितरण सुरू होण्याची शक्यता आहे, असे कृषी विभागाकडून सांगण्यात आले आहे.
Also Read:
या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात १५९ कोटी रुपयांचा पीक विमा जमा होणार Crop insurance worth
लातूर जिल्हा
राज्यातील पीक विमा वितरणात लातूर जिल्हा आघाडीवर आहे. या जिल्ह्यासाठी मंजूर झालेला संपूर्ण पीक विमा – १६३ कोटी रुपये – शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांवर १००% जमा करण्यात आला आहे. लातूर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना संपूर्ण रक्कम मिळाल्याने त्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
नांदेड जिल्हा
नांदेड जिल्ह्यामध्ये ३६१.४४ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी २५४.२७ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. उर्वरित १०७.१६ कोटी रुपयांचे वितरण प्रक्रियेत असून लवकरच शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा होण्याची अपेक्षा आहे.
धाराशिव (उस्मानाबाद) जिल्हा
धाराशिव जिल्ह्यासाठी २३१ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. सुरुवातीला रक्कम वितरित करण्यास विलंब झाला असला तरी आतापर्यंत २१२ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. फक्त १८ कोटी रुपयांचे वितरण बाकी आहे.
हिंगोली जिल्हा
हिंगोली जिल्ह्यामध्ये १८१ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी १६६ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर आधीच जमा झाले आहेत. उर्वरित १४.४० कोटी रुपयांचे वितरण प्रक्रियेत आहे.
परभणी जिल्हा
महाराष्ट्रात सर्वाधिक पीक विमा मंजूर झालेला जिल्हा म्हणजे परभणी. या जिल्ह्यासाठी ४०१.४६ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी ३८५.२१ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. फक्त १६.२१ कोटी रुपयांचे वितरण बाकी आहे. परभणी जिल्ह्यात जवळपास ९०% शेतकऱ्यांच्या खात्यावर निधी जमा करण्यात आला आहे.
विदर्भ विभागातील जिल्हे
अमरावती जिल्हा
अमरावती जिल्ह्यामध्ये ५०.६१ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर झाला होता. त्यापैकी ५०.४६ कोटी रुपये म्हणजेच ५० कोटी ४६ लाख रुपये शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा झाले आहेत. फक्त १४ लाख रुपयांचे वितरण बाकी आहे.
बुलढाणा जिल्हा
बुलढाणा जिल्ह्यात ३१५.८४ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी ७५.८२ कोटी रुपये (७५ कोटी ८२ लाख) शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. अद्याप २४० कोटी रुपये वितरित करणे बाकी आहे.
अकोला जिल्हा
अकोला जिल्ह्यासाठी ७६.९५ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी ७५.३५ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. फक्त १ कोटी ६० लाख रुपयांचे वितरण बाकी आहे.
यवतमाळ जिल्हा
यवतमाळ जिल्ह्यामध्ये १५२.९२ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी १५२.६९ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. फक्त २३ लाख रुपयांचे वितरण बाकी आहे.
वर्धा जिल्हा
वर्धा जिल्ह्यासाठी ११६.१५ कोटी रुपयांचा पीक विमा मंजूर करण्यात आला होता. त्यापैकी ११३.८६ कोटी रुपये शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यावर जमा करण्यात आले आहेत. फक्त २.२९ कोटी रुपयांचे वितरण बाकी आहे.
वितरण स्थितीचे विश्लेषण
जिल्हानिहाय आकडेवारीचे विश्लेषण केल्यास काही महत्त्वाचे निष्कर्ष समोर येतात:
- पूर्ण वितरित जिल्हे: लातूर जिल्ह्यामध्ये १००% पीक विमा रक्कम शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा करण्यात आली आहे.
- जलद वितरण असलेले जिल्हे: यवतमाळ (९९.८५%), अमरावती (९९.७२%), अकोला (९७.९२%), वर्धा (९८.०३%), धाराशिव (९१.७७%) आणि परभणी (९५.९६%) या जिल्ह्यांमध्ये ९०% पेक्षा अधिक रक्कम वितरित करण्यात आली आहे.
- संथ वितरण असलेले जिल्हे: बीड (१२.०२%) आणि बुलढाणा (२४%) या जिल्ह्यांमध्ये वितरण प्रक्रिया अत्यंत संथ गतीने सुरू आहे.
- शून्य वितरण असलेले जिल्हे: जालना जिल्ह्यामध्ये अद्याप एकही रुपया जमा झालेला नाही.
पीक विमा योजनेचे महत्त्व
पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची सुरक्षा कवच आहे. नैसर्गिक आपत्ती, रोगराई किंवा इतर अनपेक्षित कारणांमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक दिलासा देण्यासाठी ही योजना कार्यरत आहे. पीक विमा योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या उपजीविकेची सुरक्षितता मिळते आणि त्यांना पुढील हंगामासाठी पुन्हा शेती करण्यास मदत होते.
परंतु विमा रकमेचे वितरण वेळेवर न झाल्यास शेतकऱ्यांना अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. कर्जाची परतफेड, पुढील हंगामाच्या तयारीसाठी आवश्यक खर्च भागवणे आणि कुटुंबाच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करणे यासाठी विमा रकमेवर अवलंबून असलेल्या शेतकऱ्यांना विलंबामुळे त्रास सहन करावा लागतो.
शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शन
पीक विमा योजनेअंतर्गत विमा रक्कम मिळविण्यासाठी शेतकऱ्यांनी पुढील बाबींची खात्री करावी:
- आपली बँक खाती अद्ययावत आहेत का याची खात्री करा. खात्याचे तपशील बरोबर नसल्यास विमा रक्कम जमा होण्यास अडथळा येऊ शकतो.
- पीक विमा योजनेअंतर्गत नोंदणी केल्याचे सर्व आवश्यक कागदपत्रे जतन करून ठेवा.
- पीक विमा रकमेबाबत माहिती मिळविण्यासाठी स्थानिक कृषी कार्यालय किंवा तालुका कृषी अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधा.
- विमा कंपनीच्या ग्राहक सेवा क्रमांकावर संपर्क करून आपल्या विमा दाव्याची स्थिती जाणून घ्या.
महाराष्ट्रातील २९ जिल्ह्यांमध्ये पीक विमा योजनेअंतर्गत विमा रकमेचे वितरण विविध स्तरांवर सुरू आहे. काही जिल्ह्यांमध्ये जलद वितरण झाले असले तरी बीड, बुलढाणा आणि विशेषतः जालना जिल्ह्यांमध्ये वितरण प्रक्रिया अत्यंत संथ आहे. राज्य सरकारने पीक विमा वितरण प्रक्रिया जलद करण्यासाठी आवश्यक उपाययोजना कराव्यात, जेणेकरून शेतकऱ्यांना त्यांचा हक्काचा पैसा वेळेवर मिळू शकेल.
शेतकऱ्यांना आवाहन आहे की त्यांनी आपल्या जिल्ह्यातील पीक विमा वितरणाची स्थिती जाणून घ्यावी आणि आवश्यकता असल्यास संबंधित अधिकाऱ्यांकडे पाठपुरावा करावा. पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी असून या योजनेचा लाभ प्रत्येक पात्र शेतकऱ्यापर्यंत पोहोचणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.