Calculate land भारतातील शेती व्यवसायात अनेक आव्हाने आहेत. त्यातील एक महत्त्वाचे आव्हान म्हणजे जमिनीची मोजणी. जमिनीच्या मोजणीसाठी पारंपारिक पद्धती वेळखाऊ आणि खर्चिक असतात. परंतु आधुनिक तंत्रज्ञानामुळे आता मोबाईलवरून जमीन मोजणी करणे शक्य झाले आहे. या लेखात आपण मोबाईल अॅपद्वारे जमीन मोजणी कशी करावी, त्याचे फायदे आणि विविध उपलब्ध अॅप्स याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
जमीन मोजणी अॅप्सची गरज का भासते?
भारत हा कृषिप्रधान देश असून, देशाच्या लोकसंख्येपैकी जवळपास ५५% नागरिक शेती व्यवसायाशी निगडित आहेत. शेतजमिनीच्या सीमा निश्चित करताना अथवा वाटणी करताना वाद निर्माण होणे ही नेहमीची बाब आहे. अशा परिस्थितीत जमिनीची अचूक मोजणी महत्त्वाची ठरते. पारंपारिक पद्धतीने शासकीय यंत्रणेद्वारे जमीन मोजणी करण्यासाठी:
- अधिक खर्च येतो
- प्रक्रिया पूर्ण होण्यास बराच कालावधी लागतो
- कागदपत्रांची पूर्तता करावी लागते
- अर्ज करणे आणि अपॉइंटमेंट घेणे आवश्यक असते
या समस्यांवर मात करण्यासाठी आधुनिक मोबाईल अॅप्स अतिशय उपयुक्त ठरत आहेत. या अॅप्सच्या माध्यमातून कोणीही, कधीही, कमी वेळेत आणि अल्प खर्चात जमिनीची मोजणी करू शकतो.
मोबाईल अॅप्सद्वारे जमीन मोजणीचे फायदे
- वेळेची बचत: पारंपारिक मोजणीसाठी दिवस किंवा आठवडे लागतात, तर अॅपद्वारे केवळ काही मिनिटांत मोजणी पूर्ण होते.
- खर्चात बचत: शासकीय मोजणीसाठी शुल्क भरावे लागते, तर अॅप्स बहुतांश मोफत किंवा अल्प शुल्कात उपलब्ध आहेत.
- स्वयं-सेवा: कोणत्याही अधिकाऱ्याची मदत न घेता स्वतः मोजणी करता येते.
- सुलभता: तांत्रिक ज्ञान नसलेल्या व्यक्तीलाही सहज वापरता येतात.
- डिजिटल रेकॉर्ड: मोजणीची माहिती डिजिटल स्वरूपात साठवता येते, ज्यामुळे भविष्यात संदर्भासाठी सहज उपलब्ध होते.
- अचूकता: GPS तंत्रज्ञानामुळे मोजणीत चुका कमी होतात.
प्रमुख जमीन मोजणी अॅप्स
1. लँड एरिया कॅल्क्युलेटर (Land Area Calculator)
हे सर्वात लोकप्रिय अॅप्सपैकी एक आहे. या अॅपमध्ये जमीन मोजणीसाठी दोन पद्धती उपलब्ध आहेत:
पहिली पद्धत: प्रत्यक्ष शेतावर जाऊन, बांधावरून चालत जाऊन GPS च्या मदतीने जमिनीला वेढा घालून मोजणी करणे.
दुसरी पद्धत: गुगल मॅपच्या माध्यमातून जमिनीची हद्द निश्चित करून मोजणी करणे.
2. GPS क्षेत्रफळ मापक (GPS Area Measurement)
या अॅपमध्ये जमिनीचे क्षेत्रफळ विविध मापनांमध्ये (एकर, हेक्टर, चौरस मीटर, गुंठे, इत्यादी) मोजता येते. याचा वापर करताना अॅपला लोकेशन अॅक्सेस देणे आवश्यक असते.
3. फिल्ड एरिया मेझरमेंट (Field Area Measurement)
शेतकऱ्यांसाठी विशेष तयार केलेले हे अॅप शेतीच्या क्षेत्रफळाचे मापन सोप्या पद्धतीने करते. यात जमिनीचा आकार आणि परिमिती दोन्ही मोजता येतात.
4. प्लॉट एरिया कॅल्क्युलेटर (Plot Area Calculator)
विशेषतः शहरी भागातील प्लॉट्स मोजण्यासाठी उपयुक्त असे हे अॅप आहे. यात लॅण्ड एरिया मापनासोबतच परिमिती आणि दिशा निर्देशांकही मिळतात.
जमीन मोजणी अॅप वापरण्याची पद्धत
आपण “लँड एरिया कॅल्क्युलेटर” अॅपचा वापर करून जमीन मोजणीची प्रक्रिया पाहूया:
अॅप डाउनलोड आणि इन्स्टॉल करण्याची पद्धत:
- आपल्या मोबाईलमधील प्ले स्टोअर (Play Store) उघडा.
- सर्च बारमध्ये “Land Area Calculator” टाइप करा.
- योग्य अॅप निवडून ‘इन्स्टॉल’ या बटणावर क्लिक करा.
- अॅप इन्स्टॉल झाल्यानंतर ‘ओपन’ बटण दाबा.
प्रत्यक्ष शेतावर जाऊन मोजणी:
- अॅप उघडल्यानंतर “स्टार्ट मेझरिंग” किंवा “नवीन मोजणी” पर्याय निवडा.
- आपल्या मोबाईलची GPS सेवा सुरू करा.
- शेताच्या एका कोपऱ्यावर जाऊन “मार्क पॉइंट” या पर्यायावर क्लिक करा.
- आता शेताच्या बांधावरून चालत जाऊन प्रत्येक वळणावर “मार्क पॉइंट” दाबत जा.
- संपूर्ण शेताचा वेढा पूर्ण झाल्यावर “फिनिश” या बटणावर क्लिक करा.
- अॅप आपोआप क्षेत्रफळ दाखवेल.
गुगल मॅप वापरून मोजणी:
- अॅपमध्ये “मॅप व्ह्यू” किंवा “सॅटेलाइट व्ह्यू” पर्याय निवडा.
- गुगल मॅपवर आपली जमीन शोधा.
- जमिनीच्या प्रत्येक कोपऱ्यावर क्लिक करून पॉइंट्स मार्क करा.
- सर्व पॉइंट्स मार्क केल्यानंतर “कॅल्क्युलेट” बटण दाबा.
- अॅप जमिनीचे एकूण क्षेत्रफळ दाखवेल.
जमिनीची मापने समजून घेणे
जमीन मापनासाठी विविध एकके वापरली जातात. भारतात प्रामुख्याने खालील एकके प्रचलित आहेत:
- एकर: 1 एकर = 4,840 चौरस यार्ड = 43,560 चौरस फूट
- हेक्टर: 1 हेक्टर = 2.47 एकर = 10,000 चौरस मीटर
- गुंठा: 1 गुंठा = 1/40 एकर = 1,089 चौरस फूट (महाराष्ट्रात प्रचलित)
- आर: 1 आर = 100 चौरस मीटर
- बिघा: प्रदेशानुसार बदलते (उत्तर भारतात प्रचलित)
अॅप्स आपल्याला या सर्व एककांमध्ये रूपांतर करून देतात, ज्यामुळे आपल्याला हिशोब ठेवणे सोपे जाते.
महत्त्वाच्या टिप्स
- मोजणी करण्यापूर्वी मोबाईलची बॅटरी पूर्ण चार्ज असल्याची खात्री करा.
- अचूक निकालांसाठी GPS सिग्नल चांगले असणे महत्त्वाचे आहे.
- शक्यतो मोकळ्या हवेत, झाडे किंवा इमारतींच्या छायेशिवाय मोजणी करा.
- अधिक अचूकतेसाठी जास्तीत जास्त पॉइंट्स मार्क करा.
- महत्त्वाच्या कायदेशीर कामांसाठी अधिकृत सरकारी मोजणीवरच विश्वास ठेवा.
आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या युगात मोबाईल अॅप्सद्वारे जमीन मोजणी ही शेतकरी आणि जमीन मालकांसाठी वरदान ठरली आहे. वेळ आणि पैशांची बचत होण्यासोबतच हे अॅप्स वापरण्यास सोपे आहेत. तथापि, कायदेशीर कारणांसाठी अधिकृत सरकारी मोजणी आवश्यक असू शकते. मोबाईल अॅप्स प्राथमिक अंदाज मिळवण्यासाठी आणि छोट्या वादांचे निराकरण करण्यासाठी उत्तम साधन आहेत.
विशेष सूचना (डिस्क्लेमर)
सदर माहिती ही मार्गदर्शनात्मक स्वरूपाची असून, वाचकांनी कोणतेही महत्त्वाचे निर्णय घेण्यापूर्वी स्वतः संपूर्ण तपासणी आणि अभ्यास करावा. जमीन संबंधित कायदेशीर प्रक्रियांसाठी स्थानिक महसूल विभाग किंवा अधिकृत भूमापकांचा सल्ला घ्यावा. अॅप्सद्वारे मिळणारी माहिती १००% अचूक असेल याची हमी देता येत नाही, कारण GPS सिग्नलच्या गुणवत्तेवर आणि इतर तांत्रिक घटकांवर त्याची अचूकता अवलंबून असते. कोणत्याही कायदेशीर कामकाजासाठी अधिकृत मार्गांचाच अवलंब करावा.
