Anganwadi workers राज्यातील अंगणवाडी सेविका आणि अंगणवाडी मदतनीस यांच्या मार्च आणि एप्रिल २०२५ या महिन्यांच्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्यास शासनाने मान्यता दिली आहे. या निर्णयामुळे राज्यातील सर्व अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांना त्यांचे दोन महिन्यांचे मानधन वेळेवर मिळण्याचा मार्ग मोकळा झाला आहे.
एकात्मिक बाल विकास सेवा योजनेचे महत्त्व
एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना ही केंद्र पुरस्कृत योजना असून, ती आयुक्त, एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना, नवी मुंबई यांच्या अधिनस्त राबविण्यात येते. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील बालकांच्या आरोग्य, पोषण आणि शिक्षणाच्या गरजा भागवणे आहे. अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस हे या योजनेचे मुख्य आधारस्तंभ आहेत. ते ग्रामीण भागात आणि शहरी झोपडपट्टी परिसरात महत्त्वपूर्ण काम करतात.
केंद्र शासनाकडून निधी प्राप्त न होण्याची समस्या
केंद्र शासनाकडून विहित कालावधीत निधी प्राप्त होत नसल्यामुळे अंगणवाडी सेविकांचे मानधन नियमित अदा करणे अनेकदा अवघड होते. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी, अपर मुख्य सचिव (वित्त) यांच्या अध्यक्षतेखाली दिनांक २ जून, २०१७ रोजी एक महत्त्वपूर्ण बैठक आयोजित करण्यात आली होती. या बैठकीत अंगणवाडी सेविकांच्या मानधनाची अर्थसंकल्पित केलेली रक्कम अपेक्षित केंद्रीय सहाय्य अप्राप्त असले तरीही खर्च करण्यास विभागास अनुमती देण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता.
हा निर्णय अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरला आहे, कारण यामुळे केंद्र शासनाकडून निधी उशिरा प्राप्त झाला तरीही अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना त्यांचे मानधन वेळेवर देणे शक्य होते. हा निर्णय घेतल्यामुळे अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांच्या उपजीविकेचा प्रश्न सुटला आहे आणि त्यांना आर्थिक सुरक्षितता मिळाली आहे.
मार्च आणि एप्रिल २०२५ साठी निधी वितरण
दिनांक २२ एप्रिल २०२५ रोजी शासनाने मार्च २०२५ च्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्यास मान्यता दिली होती. त्यानंतर, दिनांक २८ एप्रिल २०२५ रोजीच्या शासन निर्णयानुसार एप्रिल २०२५ महिन्याच्या मानधनासाठी २१८ कोटी रुपयांचा निधी वितरित करण्यास मान्यता दिली आहे. हा निधी एकात्मिक बाल विकास सेवा योजनेअंतर्गत आयुक्त, एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना, नवी मुंबई यांना देण्यात आला आहे.
आयुक्त, एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना, नवी मुंबई यांनी या निधीचा विहित पद्धतीने वापर करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. तसेच, केंद्र हिश्याचा निधी प्राप्त करून घेण्यासाठी केंद्र शासनाकडे पाठपुरावा करण्याचेही निर्देश दिले आहेत.
अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांच्या योगदानाचे महत्त्व
अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस हे एकात्मिक बाल विकास सेवा योजनेचे प्रमुख कार्यकर्ते आहेत. ते राज्यातील लहान बालकांचे पोषण, आरोग्य आणि शिक्षण यासाठी अविरत प्रयत्न करतात. त्यांचे काम केवळ बालकांपुरते मर्यादित नाही, तर ते गर्भवती महिला, स्तनदा माता आणि किशोरवयीन मुलींसाठीही विविध कार्यक्रम राबवतात.
अंगणवाडी सेविका या ग्रामीण भागात आरोग्य सेवा पोहोचवण्याचे महत्त्वपूर्ण माध्यम आहेत. त्या लसीकरण, पोषण शिक्षण, आरोग्य तपासणी, आणि पूरक आहार वितरण यासारख्या अनेक महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमांचे आयोजन करतात. कोविड-१९ सारख्या आपत्कालीन परिस्थितीतही त्यांनी अविरतपणे काम केले आहे.
अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना येणाऱ्या अडचणी
अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या कामाच्या मानाने अत्यंत कमी मानधन मिळते. त्यामुळे त्यांना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागते. त्यांचे मानधन नियमित न मिळणे ही त्यांच्यासमोरील सर्वात मोठी समस्या आहे. त्यामुळे त्यांच्या कुटुंबाच्या दैनंदिन गरजा भागवणे अवघड होते.
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
या अडचणीमुळे अनेकदा अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना आंदोलने करावी लागतात. त्यांचे मानधन वाढवणे आणि त्यांना नियमित पगार देणे या त्यांच्या प्रमुख मागण्या आहेत. त्यांच्या मागण्यांकडे गांभीर्याने पाहण्याची गरज आहे, कारण ते राज्याच्या भविष्यासाठी – म्हणजेच आपल्या बालकांसाठी – अमूल्य योगदान देत आहेत.
शासनाच्या निर्णयाचे स्वागत
अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांच्या मार्च आणि एप्रिल २०२५ च्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्याच्या शासनाच्या निर्णयाचे सर्वत्र स्वागत होत आहे. अंगणवाडी कर्मचारी संघटनांनी या निर्णयाबद्दल समाधान व्यक्त केले आहे.
या निर्णयामुळे राज्यातील अंदाजे लाखो अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांना दिलासा मिळाला आहे. त्यांना आता त्यांच्या दोन महिन्यांच्या मानधनाची रक्कम मिळेल, ज्यामुळे त्यांच्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह सुरळीत होण्यास मदत होईल.
अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांचे मानधन वेळेवर मिळावे यासाठी अधिक कायमस्वरूपी उपाययोजना करण्याची गरज आहे. केंद्र आणि राज्य शासनांनी यासाठी एकत्रित प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. केंद्र शासनाने वेळेवर निधी उपलब्ध करून द्यावा, आणि राज्य शासनाने तो विनाविलंब वितरित करावा, अशी अपेक्षा आहे.
तसेच, अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना सन्मानजनक मानधन देण्याचीही गरज आहे. त्यांच्या कामाचे महत्त्व लक्षात घेता, त्यांना योग्य मानधन, सामाजिक सुरक्षा आणि आरोग्य सेवा उपलब्ध करून देणे हे शासनाचे कर्तव्य आहे.
एकात्मिक बाल विकास सेवा योजनेचे भविष्य
एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना ही देशातील बालकांच्या विकासासाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेचे भविष्य उज्ज्वल असावे यासाठी शासनाने अधिक निधी उपलब्ध करून देणे आवश्यक आहे. तसेच, या योजनेंतर्गत काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचे प्रशिक्षण, त्यांच्या कार्यपरिस्थिती सुधारणे आणि त्यांचे मानधन वाढवणे यासाठीही प्रयत्न व्हायला हवेत.
या योजनेचे सशक्तीकरण केल्यास, देशातील बालकांचा सर्वांगीण विकास होण्यास मदत होईल. कुपोषण, बालमृत्यू आणि शिक्षणाविषयी असलेल्या समस्या कमी करण्यासाठी ही योजना महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. राज्यातील अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांच्या मार्च आणि एप्रिल २०२५ च्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्याचा शासनाचा निर्णय स्वागतार्ह आहे. या निर्णयामुळे अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना दिलासा मिळाला आहे.
असे पाऊल उचलताना शासनाने अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांची महत्त्वपूर्ण भूमिका ओळखली आहे. मात्र, त्यांच्या इतर मागण्यांकडेही लक्ष देण्याची गरज आहे. त्यांचे मानधन वाढवणे, त्यांना नियमित पगार देणे आणि त्यांच्या कार्यपरिस्थिती सुधारणे यासाठी प्रयत्न व्हायला हवेत.
अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस हे समाजातील कमकुवत घटकांसाठी – विशेषतः बालके, गर्भवती महिला आणि स्तनदा माता यांच्यासाठी – काम करतात. त्यांचे काम समाजासाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. त्यामुळे, त्यांच्या कल्याणासाठी शासनाने अधिक ठोस पावले उचलावीत, अशी अपेक्षा आहे.
साराश- राज्यातील अंगणवाडी सेविका आणि मदतनीस यांच्या मार्च आणि एप्रिल 2025 च्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्यास शासनाने मान्यता दिली आहे. दिनांक २८ एप्रिल २०२५ रोजीच्या शासन निर्णयानुसार एप्रिल २०२५ महिन्याच्या मानधनासाठी २१८ कोटी रुपयांचा निधी वितरित करण्यात आला आहे, तर यापूर्वी दिनांक २२ एप्रिल २०२५ रोजी मार्च महिन्याच्या मानधनासाठी निधी वितरित करण्यात आला होता. या निर्णयामुळे राज्यातील अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.