price of turi एप्रिल २०२५ मध्ये महाराष्ट्रातील तूर उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी सकारात्मक वातावरण दिसून येत आहे. राज्यातील विविध बाजार समित्यांमध्ये तुरीच्या दरात लक्षणीय वाढ झाल्याचे चित्र समोर आले आहे. विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यातील प्रमुख बाजारपेठांमध्ये तुरीला मिळणारे दर हे शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने समाधानकारक असल्याचे दिसून येत आहे. या लेखात आपण महाराष्ट्रातील विविध बाजारपेठांमध्ये तुरीच्या दरातील चढउतार, विविध जातींनुसार मिळणारे भाव, आणि यामागील कारणे यांचा सखोल आढावा घेणार आहोत.
राज्यातील सरासरी दर
एप्रिल २०२५ मध्ये महाराष्ट्रात तुरीचे सरासरी दर ₹६५०० ते ₹७१०० दरम्यान नोंदवले गेले. राज्यातील काही ठिकाणी दर ₹७५०० पर्यंत पोहोचले, तर काही भागात कमी मागणीमुळे दर ₹५८०० पर्यंत खाली आले. हे दरातील चढउतार विविध कारणांमुळे झाले असून त्यामध्ये स्थानिक मागणी, आवक, गुणवत्ता आणि जातींमधील फरक यासारखे घटक प्रामुख्याने जबाबदार आहेत.
विदर्भातील तूर बाजारभाव
विदर्भ विभागातील बाजारपेठांमध्ये तुरीची मोठ्या प्रमाणात आवक झाल्याचे दिसून आले आहे. या विभागात नागपूर, चंद्रपूर, अकोला आणि यवतमाळ या जिल्ह्यांमध्ये तुरीचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर होते. याच कारणामुळे या भागातील बाजारपेठांमध्ये तुरीच्या दरांमध्ये विशेष लक्ष देण्यासारखे बदल दिसून आले.
नागपूर येथील बाजार समितीमध्ये तुरीचा सर्वोच्च दर ₹७१२२ प्रति क्विंटल नोंदवला गेला. येथे एकूण ३१२८ क्विंटल तुरीची आवक झाली, जी राज्यातील सर्वाधिक होती. नागपूरमध्ये विशेषतः ‘लाल तूर’ या जातीला चांगला भाव मिळाला. त्यानंतर चंद्रपूर येथे तुरीचा सरासरी दर ₹६५०० होता. तेथे ही लाल तुरीसह अन्य जातींचीही मागणी चांगली होती.
अकोला येथेही मोठ्या प्रमाणात तुरीची आवक झाली असून, एकूण १४८७ क्विंटल तूर या बाजार समितीमध्ये विक्रीसाठी आणली गेली. येथे जास्तीत जास्त ₹७३२० प्रति क्विंटल भाव मिळाला. अकोल्यात ही लाल तूर जास्त प्रमाणात विकली गेली. यवतमाळ जिल्ह्यातील बाजारपेठांमध्ये तुरीच्या दराने स्थिरता दाखवली असून सरासरी दर ₹६७०० ते ₹६९५० दरम्यान होता.
कारंजा येथील बाजार समितीत १०७५ क्विंटल तुरीची नोंद झाली असून सरासरी दर ₹६९३५ होता. सावनेर, चिखली, दिग्रस, वणी आणि राजूरा या ठिकाणी तुरीच्या दरात स्थिरता दिसून आली. विदर्भातील बहुतांश बाजार समित्यांमध्ये तुरीच्या दराने ₹६७०० ते ₹६९५० दरम्यान चांगली कामगिरी केली.
मराठवाड्यातील तूर बाजारभाव
मराठवाड्यातील बाजारपेठांमध्ये तुरीच्या विविध जातींना चांगला भाव मिळाला. विशेषतः गंगाखेड येथे लाल तुरीचा सरासरी दर ₹७००० नोंदला गेला. देवणी येथे कमीतकमी ₹६९५१ आणि जास्तीत जास्त ₹७०७० प्रति क्विंटल भाव मिळाला. जालना, बीड, माजलगाव आणि औराद शहाजानी येथे पांढऱ्या तुरीचे दर ₹६७०० ते ₹७००० दरम्यान होते.
तुरीच्या जातीनुसार दरातील फरक
महाराष्ट्रात विविध प्रकारच्या तूर जाती लागवडीसाठी वापरल्या जातात. यामध्ये प्रामुख्याने लाल तूर, काळी तूर, पांढरी तूर आणि गज्जर तूर या जातींचा समावेश होतो. या विविध जातींना त्यांच्या गुणवत्तेनुसार आणि मागणीनुसार वेगवेगळे दर मिळतात.
लाल तूर ही महाराष्ट्रात सर्वाधिक प्रमाणात लागवड केली जाणारी जात आहे. या जातीला अकोला येथे ₹७३२० तर नागपूर येथे ₹७१२२ प्रति क्विंटल भाव मिळाला. गंगाखेड येथे लाल तुरीचा सरासरी दर ₹७००० नोंदला गेला. देवणी येथे लाल तुरीचे दर ₹६९५१ ते ₹७०७० दरम्यान होते.
काळी तूर ही तुलनेने कमी प्रमाणात उत्पादित केली जाणारी जात असून, हिला चांगला भाव मिळतो. करमाळा येथे ‘काळी तूर’ या दुर्मीळ जातीस ₹७५०० प्रति क्विंटल या उच्चांकी दराने विक्री झाली. हा दर राज्यातील तुरीसाठी मिळालेला सर्वोच्च दर होता.
पांढरी तूर ही मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रात लागवड केली जाते. शेवगाव आणि शेवगाव-भोदेगाव भागात पांढरी तूर ₹६८०० च्या स्थिर दराने विकली गेली. जालना, बीड, माजलगाव, जामखेड आणि औराद शहाजानी या ठिकाणी पांढऱ्या तुरीचे सरासरी दर ₹६७०० ते ₹७००० दरम्यान होते.
गज्जर तूर ही विदर्भात प्रामुख्याने लागवड केली जाणारी जात आहे. मुरुम येथे ‘गज्जर’ तुरीला सरासरी ₹६६५६ प्रति क्विंटल दर मिळाला.
Also Read:
मुलीच्या लग्नासाठी शेतकऱ्यांना मिळणार एवढे लाख रुपये, नवीन स्कीम लाँच daughter’s marriage
कमी दराचे प्रदेश
काही भागांमध्ये तुरीचे दर अपेक्षेपेक्षा कमी राहिले. धुळे येथे तुरीचा दर ₹५८०० च्या आसपास होता, जो राज्यातील सर्वात कमी दर होता. अमळनेर येथेही तुरीचा दर ₹६१८५ प्रति क्विंटल इतका नोंदवला गेला. या भागांमध्ये कमी मागणी आणि जास्त आवक यामुळे दर कमी झाले असल्याचे दिसते.
शेतकऱ्यांसाठी भविष्यातील संधी
सध्याच्या दर कलावरून असे दिसते की, तुरीच्या बाजारात तेजीचा कल आहे. विशेषतः नागपूर, अकोला, कारंजा आणि करमाळा यासारख्या ठिकाणी तुरीला चांगला भाव मिळाल्याने शेतकऱ्यांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे. तुरीचे दर सातत्याने ₹७००० च्या वर राहिल्यास, पुढील हंगामात अधिक शेतकरी या पिकाकडे वळतील, अशी शक्यता आहे.
तुरीच्या विविध जातींमध्ये काळी तूर आणि लाल तूर या जातींना सध्या चांगला भाव मिळत असल्याने, शेतकऱ्यांनी या जातींच्या लागवडीवर भर द्यावा. तसेच, उत्पादन खर्च कमी करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करावा, जेणेकरून नफ्याचे प्रमाण वाढेल.
महाराष्ट्रात तूर हे महत्त्वाचे कडधान्य पीक आहे. सरकारने तुरीसाठी किमान आधारभूत किंमत (MSP) जाहीर केलेली असून, आवश्यकतेनुसार बाजारातून खरेदीही केली जाते. मात्र, सध्या खुल्या बाजारातील दर हे MSP पेक्षा जास्त असल्याने शेतकऱ्यांना फायदा होत आहे.
सरकारने तुरीच्या उत्पादनवाढीसाठी विविध योजना राबवल्या आहेत. त्यामध्ये बियाणे अनुदान, आधुनिक शेती तंत्रज्ञानाचा प्रसार, सिंचन सुविधा वाढविणे आणि कीटकनाशकांसाठी अनुदान देणे यांचा समावेश आहे. या उपाययोजनांमुळे तुरीचे उत्पादन वाढून राज्याचे स्वयंपूर्णतेचे उद्दिष्ट साध्य होण्यास मदत होईल.
एप्रिल २०२५ मध्ये महाराष्ट्रातील तुरीच्या बाजारभावाचे विश्लेषण करता असे दिसून येते की, विदर्भ आणि मराठवाड्यातील बाजारपेठांमध्ये तुरीला चांगला भाव मिळाला आहे. विशेषतः लाल तूर आणि काळी तूर या जातींना सर्वाधिक मागणी असून त्यांचे दर ₹७००० च्या वर पोहोचले आहेत. करमाळा येथे काळ्या तुरीला मिळालेला ₹७५०० प्रति क्विंटल हा दर वर्षातील उच्चांक ठरला आहे.
तुरीच्या दरातील सद्यस्थितीचा फायदा घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी योग्य जातीची निवड करणे, अधिक उत्पादनासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे आणि गुणवत्तापूर्ण बियाणे वापरणे आवश्यक आहे. तसेच, सरकारने तुरीच्या बाजारभावावर सातत्याने लक्ष ठेवणे आणि आवश्यकतेनुसार हस्तक्षेप करणे गरजेचे आहे, जेणेकरून शेतकऱ्यांना योग्य मोबदला मिळेल आणि राज्याची तुरीच्या बाबतीतील स्वयंपूर्णता वाढेल.