Heavy rains with cyclone भारतीय हवामान विभागाने (IMD) महाराष्ट्रासह देशातील 14 राज्यांमध्ये येत्या काही दिवसांत मोठ्या हवामान बदलाचा इशारा जारी केला आहे. 20 ते 25 एप्रिल या कालावधीत देशभरात वातावरणात लक्षणीय बदल होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. काही प्रदेशांमध्ये उष्णतेची लाट जाणवत असताना इतर काही भागांत वादळी वारे, अवकाळी पाऊस आणि गारपिटीचा धोका आहे. या प्रमुख हवामान घटनांचा विविध राज्यांवर कसा परिणाम होऊ शकतो याबद्दल सविस्तर माहिती पुढीलप्रमाणे आहे.
महाराष्ट्रातील हवामान स्थिती
महाराष्ट्रातील विदर्भ आणि मराठवाड्यातील अनेक जिल्हे सध्या उष्णतेच्या प्रखर लाटेखाली आहेत. ब्रह्मपुरी येथे या हंगामातील सर्वाधिक 42 अंश सेल्सिअस तापमानाची नोंद झाली आहे, जी चिंताजनक बाब आहे. अकोला, यवतमाळ आणि चंद्रपूर या जिल्ह्यांसाठी हवामान विभागाने अतिउष्णतेचा विशेष इशारा जारी केला आहे. या भागात 18 मार्च पर्यंत उष्णतेचा त्रास कायम राहण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
मात्र याच कालावधीत महाराष्ट्रातील अन्य काही भागांमध्ये अवकाळी पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. मध्य महाराष्ट्र आणि कोकण विभागात 20 ते 23 एप्रिल दरम्यान काही ठिकाणी मेघगर्जनेसह विजांचा कडकडाट आणि वादळी वाऱ्यांसह पावसाची शक्यता आहे. पुणे, नाशिक, कोल्हापूर आणि सातारा जिल्ह्यांमध्ये स्थानिक पातळीवर मध्यम स्वरुपाचा पाऊस पडू शकतो.
मुंबई महानगरात हवामानात अचानक बदल होण्याची शक्यता असून, 21 ते 22 एप्रिल रोजी दुपारच्या किंवा संध्याकाळच्या वेळी मेघगर्जनेसह पावसाचा अंदाज आहे. हवामान विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, “अरबी समुद्रावरून येणारी बाष्पयुक्त हवा आणि स्थानिक तापमानवाढीमुळे ढगांची निर्मिती होऊन अवकाळी पावसाची स्थिती निर्माण होऊ शकते.”
उत्तर भारतातील हवामान स्थिती
जम्मू-काश्मीर, लडाख, हिमाचल प्रदेश आणि उत्तराखंड या पर्वतीय प्रदेशांमध्ये 20 ते 25 एप्रिल दरम्यान हलक्या ते मध्यम स्वरूपाचा पाऊस आणि उंच भागात बर्फवृष्टी होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या प्रदेशांतील पर्यटकांना विशेष सतर्कता बाळगण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
पंजाब, हरियाणा आणि पश्चिम उत्तर प्रदेशमध्ये 20 ते 22 एप्रिल दरम्यान वातावरणात अचानक बदल होण्याची शक्यता आहे. या कालावधीत 40-50 किमी प्रतितास वेगाने वारे वाहू शकतात आणि काही ठिकाणी गारपीट होण्याचीही दाट शक्यता आहे. मुख्यत्वे शेतकऱ्यांना या हवामान बदलांपासून काळजी घेण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे, कारण गारपिटीमुळे उभ्या पिकांचे मोठे नुकसान होऊ शकते.
दिल्लीमध्ये हवामान मिश्र स्वरुपाचे राहील. 20 ते 21 एप्रिल रोजी कमाल तापमान 38 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता असून, 22 ते 24 एप्रिल दरम्यान मेघगर्जनेसह पावसाचा अंदाज आहे, ज्यामुळे तापमानात 4-5 अंश घट होऊ शकते.
पूर्व आणि ईशान्य भारतातील परिस्थिती
आसाम, मेघालय, नागालँड, मणिपूर, मिझोरम आणि त्रिपुरा या ईशान्य राज्यांमध्ये 22 ते 25 एप्रिल दरम्यान जोरदार पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. या भागात 40-50 किमी प्रतितास वेगाने वारे वाहतील आणि वादळासह मुसळधार पाऊस कोसळू शकतो. या राज्यांतील नागरिकांना पूरस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता लक्षात घेऊन सतर्क राहण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
पश्चिम बंगाल आणि ओडिशामध्ये 23 ते 25 एप्रिल दरम्यान मेघगर्जनेसह पावसाचा अंदाज आहे. कोलकाता आणि आसपासच्या भागात वादळी वाऱ्यांसह मुसळधार पाऊस पडू शकतो. स्थानिक प्रशासनाने नागरिकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे.
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
पश्चिम भारतातील उष्णतेची लाट
राजस्थान आणि गुजरात राज्यांमध्ये उष्णतेची लाट जाणवत आहे. राजस्थानमधील चुरू, बीकानेर आणि जैसलमेर जिल्ह्यांमध्ये तापमान 44-45 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. गुजरातमधील अहमदाबाद, राजकोट आणि सुरत शहरांमध्ये तापमान 42-43 अंश सेल्सिअसच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे.
हवामान विभागाचे एक वरिष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. रमेश कुमार यांनी सांगितले की, “पश्चिम भारतात उष्णतेची लाट 20 ते 25 एप्रिल दरम्यान कायम राहण्याची शक्यता आहे. नागरिकांनी दुपारच्या वेळी बाहेर जाणे टाळावे आणि भरपूर पाणी पिऊन स्वतःला हायड्रेटेड ठेवावे.”
मध्य भारतातील परिस्थिती
मध्य प्रदेश, छत्तीसगड आणि झारखंड राज्यांमध्ये उष्णतेची लाट जाणवत असली तरी, काही भागांमध्ये 22 ते 25 एप्रिल दरम्यान हवामानात बदल होऊन अवकाळी पावसाचा अंदाज आहे. मध्य प्रदेशातील भोपाळ, इंदूर आणि जबलपूर शहरांमध्ये तापमान 40-41 अंश सेल्सिअस राहण्याची शक्यता आहे, मात्र 23 एप्रिल नंतर वातावरणात बदल होऊन पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
छत्तीसगडमधील रायपूर आणि बिलासपूर जिल्ह्यांमध्ये उष्णतेची लाट जाणवत असून, तापमान 42 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचू शकते. 24 ते 25 एप्रिल दरम्यान या भागात अवकाळी पावसाचा अंदाज आहे.
दक्षिण भारतातील हवामान
दक्षिण भारतातील अंध्र प्रदेश, तेलंगणा, कर्नाटक, केरळ आणि तामिळनाडू राज्यांमध्ये सामान्य हवामान राहण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. मात्र केरळ आणि कर्नाटकच्या किनारपट्टीवरील भागांमध्ये 23 ते 25 एप्रिल दरम्यान हलक्या स्वरूपाच्या पावसाचा अंदाज आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सूचना
हवामान बदलांमुळे शेतीवर मोठा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः उभ्या पिकांना गारपीट आणि जोरदार वाऱ्यांपासून धोका आहे. राष्ट्रीय कृषी हवामान सेवेने (NAMS) शेतकऱ्यांना खालील सूचना दिल्या आहेत:
- गहू, मका आणि इतर खरीप पिकांचे काढणी केलेले उत्पादन सुरक्षित ठिकाणी साठवावे.
- फळबागा आणि भाजीपाला पिकांना वादळी वाऱ्यांपासून संरक्षण द्यावे.
- शेतीतील जलसिंचन व्यवस्था तपासून घ्यावी.
- अतिवृष्टीच्या भागात जलनिष्कासन व्यवस्था सुरू करावी.
- हवामान अंदाजाचा नियमित अभ्यास करून त्यानुसार कृषी कामांचे नियोजन करावे.
नागरिकांसाठी सूचना आणि सावधगिरी
भारतीय हवामान विभागाने नागरिकांना खालील सूचना आणि सावधगिरी बाळगण्याचे आवाहन केले आहे:
- उष्णतेच्या लाटेखालील भागातील नागरिकांनी दुपारच्या वेळी (12 ते 4) बाहेर जाणे टाळावे.
- भरपूर पाणी पिऊन शरीर हायड्रेटेड ठेवावे.
- वादळ आणि विजांच्या कडकडाटाच्या वेळी खुल्या जागा, उंच झाडे आणि विद्युत खांबांपासून दूर राहावे.
- वाहन चालवताना विशेष काळजी घ्यावी, विशेषतः वादळी पावसात.
- स्थानिक प्रशासनाकडून दिल्या जाणाऱ्या सूचनांचे पालन करावे.
शासकीय यंत्रणेची तयारी
केंद्रीय गृह मंत्रालयाने सर्व राज्यांना राष्ट्रीय आपत्ती प्रतिसाद दल (NDRF) च्या तुकड्या सज्ज ठेवण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. विशेषतः ईशान्य भारत आणि पर्वतीय प्रदेशांमध्ये जेथे अतिवृष्टी आणि पूरस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे, तेथे विशेष सतर्कता बाळगण्यात येत आहे.
महाराष्ट्रात राज्य आपत्ती व्यवस्थापन विभागाने जिल्हाधिकाऱ्यांना हवामान बदलांच्या पार्श्वभूमीवर सतर्क राहण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. विशेषतः विदर्भ, मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांमध्ये विशेष दक्षता घेण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत.
भारतातील विविध भागांमध्ये 20 ते 25 एप्रिल दरम्यान हवामानात मोठे बदल अपेक्षित आहेत. महाराष्ट्रासह 14 राज्यांमध्ये उष्णतेची लाट, वादळी वारे, अवकाळी पाऊस आणि गारपिटीचा इशारा देण्यात आला आहे. नागरिकांनी हवामान विभागाच्या अंदाजाकडे गांभीर्याने लक्ष देऊन आवश्यक त्या खबरदारी बाळगाव्यात. विशेषतः शेतकरी, मजूर आणि बाहेर काम करणाऱ्या व्यक्तींनी विशेष काळजी घ्यावी. हवामान बदलांशी जुळवून घेण्यासाठी आणि संभाव्य नुकसान टाळण्यासाठी नागरिकांनी सरकारी यंत्रणेच्या आणि हवामान विभागाच्या सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे.