gas cylinder price महाराष्ट्रासह संपूर्ण भारतात एप्रिल २०२५ पासून व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतीत लक्षणीय कपात करण्यात आली आहे. परंतु घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कोणताही बदल न झाल्यामुळे सामान्य नागरिकांमध्ये नाराजीचे वातावरण आहे. हा निर्णय तेल कंपन्यांनी आंतरराष्ट्रीय बाजारातील किंमतींचा अभ्यास करून घेतला असल्याचे सांगण्यात येत आहे. मात्र सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा न मिळाल्याने त्यांच्यात असंतोषाची भावना दिसून येत आहे.
व्यावसायिक गॅस सिलेंडरमध्ये किती झाली कपात?
१ एप्रिल २०२५ पासून देशभरात १९ किलो वजनाच्या व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतीत ₹४१ ते ₹४५ पर्यंतची कपात करण्यात आली आहे. ही कपात विविध शहरांमध्ये भिन्न प्रमाणात लागू करण्यात आली असून, यामुळे हॉटेल्स, रेस्टॉरंट्स, ढाबे, मिठाई दुकाने आणि चहा स्टॉल चालवणाऱ्या व्यावसायिकांना आर्थिक दिलासा मिळणार आहे.
प्रमुख शहरांमध्ये व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या किमतीत खालीलप्रमाणे कपात करण्यात आली आहे:
- दिल्लीत ₹४१ची कपात होऊन नवीन किंमत ₹१७६२ झाली आहे.
- कोलकात्यात ₹४४.५० ची कपात होऊन नवीन किंमत ₹१८६८.५० झाली आहे.
- मुंबईत ₹४२ ची कपात होऊन सरासरी नवीन किंमत ₹१७१३.५० झाली आहे.
- पटना शहरात नवीन किंमत ₹२०३१ इतकी आहे, परंतु कपातीची नेमकी रक्कम स्पष्ट करण्यात आलेली नाही.
घरगुती गॅस दरांमध्ये बदल नाही
व्यावसायिक एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कपात करण्यात आली असली तरी, घरगुती एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. ऑगस्ट २०२४ पासून घरगुती गॅस सिलेंडरच्या दरात एकही कपात झालेली नाही. सध्या मुंबईत घरगुती गॅस सिलेंडरची किंमत ₹८०२.५० आहे, तर पटना शहरात ती ₹९०१ इतकी आहे. या तुलनेने पाहता, व्यावसायिक क्षेत्राला जरी थोडा दिलासा मिळाला असला तरी, सर्वसामान्य नागरिकांना कोणताही फायदा झालेला नाही.
गॅस दरांवर परिणाम करणारे घटक
एलपीजी गॅसच्या किमतीत होणारे बदल अनेक घटकांवर अवलंबून असतात. यामध्ये मुख्यतः खालील बाबींचा समावेश होतो:
- जागतिक बाजारातील बदल: आंतरराष्ट्रीय बाजारात एलपीजी गॅसच्या किमतीत होणारे चढ-उतार हे स्थानिक किमतींवर परिणाम करतात.
- कच्च्या तेलाच्या किंमतीतील चढ-उतार: कच्च्या तेलाच्या किमतीत होणारे बदल एलपीजी गॅसच्या किमतींवर थेट परिणाम करतात.
- सरकारी धोरणे व निर्णय: केंद्र आणि राज्य सरकारांकडून घेतले जाणारे निर्णय आणि अंमलात आणली जाणारी धोरणे गॅस किमतींवर प्रभाव टाकतात.
- गॅसचे उत्पादन, वाहतूक आणि वितरण खर्च: गॅसच्या उत्पादनापासून ते ग्राहकांपर्यंत पोहोचवण्यापर्यंतचा संपूर्ण प्रवास आणि त्यासाठी लागणारा खर्च हा किंमतीचा महत्वाचा भाग असतो.
- मागणी आणि पुरवठा यातील तफावत: बाजारातील मागणी आणि पुरवठ्यातील समतोल हा देखील किंमती निर्धारित करण्यात महत्वाची भूमिका बजावतो.
व्यावसायिक गॅस दरांमधील कपातीचा फायदा कोणाला?
व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या किमतीत झालेल्या कपातीमुळे मुख्यतः रेस्टॉरंट, हॉटेल, चहा-नाश्ता स्टॉल आणि मिठाई दुकाने चालवणाऱ्या व्यावसायिकांना फायदा होणार आहे. उदाहरणार्थ, दिल्लीत दरमहा १० सिलेंडर वापरणाऱ्या व्यावसायिकाला ₹४१० पर्यंतची बचत होऊ शकते.
एक रेस्टॉरंट मालक म्हणाला, “कपात जरी कमी वाटत असली, तरी उत्पादन खर्चात थोडा फरक पडतो. सध्याच्या महागाईच्या काळात कोणतीही बचत महत्वाची आहे.” अनेक छोटे व्यावसायिक दररोज गॅस सिलेंडरचा वापर करतात, त्यामुळे त्यांना या कपातीचा दीर्घकालीन फायदा मिळू शकतो. विशेषतः छोट्या शहरांमधील व्यावसायिकांसाठी ही कपात आर्थिकदृष्ट्या महत्वाची आहे.
महागाई वाढत असताना गृहिणींची नाराजी
घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कोणताही बदल न झाल्यामुळे गृहिणींमध्ये नाराजीचे वातावरण आहे. महागाई वाढत असताना घरगुती गॅस दर स्थिर राहणे हाच बहुतांश नागरिकांच्या नाराजीचा मुख्य मुद्दा आहे.
पुण्यातील एक गृहिणी सांगते, “गॅस सिलेंडरची किंमत वाढत गेल्याने घरखर्च वाढला आहे. मी आता शक्य तेवढे पदार्थ मायक्रोवेव्ह आणि इलेक्ट्रिक कुकरमध्ये बनवते. पण अनेक पारंपरिक पदार्थ गॅस शिवाय बनवणे अवघड असते.” अनेक कुटुंबांना महिन्याला किमान एक ते दोन सिलेंडर लागतात, त्यामुळे गॅस सिलेंडरच्या उच्च किंमतीचा त्यांच्या अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होतो.
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
नागपूरमधील एका सेवानिवृत्त शिक्षकाने सांगितले, “आमच्यासारख्या पेन्शनधारकांसाठी वाढत्या किमती ही मोठी समस्या आहे. सरकारी योजनांचा फायदा अनेकदा अपात्र व्यक्तींना मिळतो, तर खरोखर गरज असलेल्या लोकांपर्यंत तो पोहोचत नाही.”
सरकारी योजना आणि त्यांची मर्यादा
सध्या सरकारकडून उज्ज्वला योजना आणि काही सवलती सुरू असल्या तरी सर्वसामान्य नागरिकांना त्याचा थेट लाभ मिळत नाही. प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेअंतर्गत गरीब कुटुंबांना गॅस कनेक्शन मिळत असले तरी, सिलेंडरच्या किमतीत सवलत मिळण्यासाठी अनेक अटी आहेत. या योजनेचा लाभ मर्यादित लोकांपर्यंतच पोहोचतो.
विदर्भातील एका सामाजिक कार्यकर्त्याने सांगितले, “सरकारने फक्त दारिद्र्य रेषेखालील लोकांनाच सवलती देण्याऐवजी मध्यमवर्गीय कुटुंबांनाही विचारात घेतले पाहिजे. आज अन्न, वस्त्र, निवारा यांच्या किमतीत वाढ होत असताना घरगुती गॅसच्या किमतीत सवलत मिळणे आवश्यक आहे.”
आंतरराष्ट्रीय बाजारावर अवलंबून पुढील दर बदल
एलपीजी गॅसच्या किमतीत पुढील बदल हे आंतरराष्ट्रीय बाजारातील किमतींवर अवलंबून असतील. सध्या जागतिक बाजारात तेलाच्या किमतीत होणारे चढ-उतार, युक्रेन-रशिया संघर्ष, मध्य पूर्वेतील तणाव आणि इतर राजकीय-आर्थिक घटना यांचा एलपीजी गॅसच्या किमतींवर परिणाम होत आहे.
तेल कंपन्यांकडून प्रत्येक महिन्याच्या पहिल्या तारखेला गॅस सिलेंडरच्या किमतीचा आढावा घेतला जातो. मात्र घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीत अनेक महिने कोणताही बदल झालेला नाही, जे चिंतेचे कारण आहे.
व्यावसायिक विरुद्ध घरगुती: विषमतेचा प्रश्न
व्यावसायिक आणि घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीतील हा फरक अनेकांना विषमतेचे उदाहरण वाटत आहे. व्यावसायिकांना दिलेली सवलत अर्थव्यवस्थेच्या दृष्टीने महत्वाची असली तरी, सामान्य नागरिकांचे हित देखील तितकेच महत्वाचे आहे.
विशेषज्ञांच्या मते, सरकारने व्यावसायिक क्षेत्रासोबतच घरगुती वापरकर्त्यांनाही सवलत देणे गरजेचे आहे. विशेषतः ज्या घरांमध्ये महिला रोजगारासाठी घराबाहेर पडत आहेत, त्या घरांमध्ये गॅसची किंमत हा मोठा आर्थिक भार बनत आहे.
नागरिकांची अपेक्षा आणि मागणी
नागरिकांची अपेक्षा आहे की घरगुती गॅस दरातही लवकरच कपात व्हावी. विशेषतः ज्या कुटुंबांचे संपूर्ण स्वयंपाक गॅसवर अवलंबून आहे, त्यांना या कपातीची सर्वाधिक गरज आहे. अनेक गृहिणींनी घरगुती गॅसच्या किमतीत कमीत कमी १०% कपात करण्याची मागणी केली आहे.
मुंबईतील एका नागरिक संघटनेच्या प्रतिनिधींनी सांगितले, “आम्ही लवकरच सरकारला या संदर्भात निवेदन देणार आहोत. सर्वसामान्य माणसाच्या जीवनावश्यक गरजांमध्ये सवलत देणे हे सरकारचे कर्तव्य आहे.”
सरकारकडून सांगण्यात येत आहे की, आंतरराष्ट्रीय बाजारातील किमतींनुसार भविष्यात घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीतही बदल होऊ शकतात. तसेच सरकार जागतिक बाजारातील किमतींवर नजर ठेवून आहे आणि योग्य वेळी निर्णय घेईल.
एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने नाव न छापण्याच्या अटीवर सांगितले, “सरकार आणि तेल कंपन्या महागाईचा विचार करत आहेत. पुढील काही महिन्यांत घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीतही बदल होऊ शकतो. मात्र त्यासाठी जागतिक बाजारातील किमतींमध्ये स्थिरता असणे आवश्यक आहे.”
एप्रिल २०२५ पासून व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कपात झाल्याने व्यावसायिकांना थोडासा दिलासा मिळाला आहे. परंतु सर्वसामान्य नागरिकांना अजूनही महागाईशी झगडावे लागत आहे. वाढत्या किमतींच्या काळात उत्पन्न मात्र स्थिर असल्याने अनेक कुटुंबांना आर्थिक कोंडीचा सामना करावा लागत आहे. अशा परिस्थितीत घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतीत कपात करणे ही काळाची गरज बनली आहे. नागरिकांची अपेक्षा आहे की सरकार लवकरच याबाबत सकारात्मक निर्णय घेईल.
महागाईच्या काळात सर्वसामान्य नागरिकांना अधिक सवलतीची गरज आहे, विशेषतः जीवनावश्यक वस्तूंच्या बाबतीत. हा मुद्दा सरकारने गांभीर्याने विचारात घेणे आवश्यक आहे.