Gharkul Yojana announced
प्रधानमंत्री आवास योजना, जिला अनेकजण प्रधानमंत्री घरकुल योजना असेही म्हणतात, ही भारत सरकारने 1 एप्रिल 2016 रोजी सुरू केलेली महत्त्वाकांक्षी योजना आहे. या योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट ग्रामीण भागातील गरीब आणि निराधार कुटुंबांना त्यांचे स्वतःचे पक्के घर बांधण्यासाठी आर्थिक सहाय्य देणे हे आहे.
प्रधानमंत्री आवास योजना ग्रामीण (पीएमएवाय-जी) या योजनेअंतर्गत, सुरुवातीला लाभार्थ्यांना 70,000 रुपये दिले जात होते. मात्र, आता या रकमेत लक्षणीय वाढ करून ती 2.60 लाख रुपये करण्यात आली आहे. या वाढीव रकमेमुळे लाभार्थी कुटुंबे अधिक चांगल्या दर्जाचे आणि टिकाऊ घर बांधू शकतात.
घरकुल योजनेची वैशिष्ट्ये
आर्थिक सहाय्य
प्रधानमंत्री आवास योजनेअंतर्गत लाभार्थी कुटुंबांना आता 2.60 लाख रुपयांपर्यंत आर्थिक मदत मिळते. ही रक्कम त्यांना टप्प्याटप्प्याने दिली जाते:
- पहिला हप्ता: घराचा पाया पूर्ण झाल्यावर
- दुसरा हप्ता: भिंती आणि छताचे काम पूर्ण झाल्यावर
- तिसरा हप्ता: घराचे पूर्ण बांधकाम झाल्यावर
अतिरिक्त लाभ
प्रधानमंत्री आवास योजनेचे लाभार्थी महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेअंतर्गत (मनरेगा) 90 दिवसांच्या अकुशल कामाचे वेतनही मिळवू शकतात. तसेच, स्वच्छ भारत मिशनअंतर्गत शौचालय बांधण्यासाठीही आर्थिक मदत मिळू शकते.
घराचे वैशिष्ट्य
या योजनेअंतर्गत बांधलेली घरे पक्की असतात आणि त्यांचे क्षेत्रफळ किमान 25 चौरस मीटर असते. प्रत्येक घरात किमान एक बेडरूम, किचन, शौचालय आणि मुख्य खोली अशी रचना असते. घरांमध्ये वीज, पाणी आणि शौचालय अशा मूलभूत सुविधा उपलब्ध करून दिल्या जातात.
घरकुल यादी ऑनलाइन कशी तपासावी?
आता आपण या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांची यादी ऑनलाइन कशी तपासावी याची पायरीवार माहिती जाणून घेऊया:
पायरी 1: अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या
सर्वप्रथम, आपल्या मोबाईल फोन किंवा कॉम्प्युटरवर इंटरनेट ब्राउझर उघडा. त्यानंतर प्रधानमंत्री आवास योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या (https://pmayg.nic.in).
पायरी 2: आवास सॉफ्ट पर्यायावर क्लिक करा
वेबसाइटवर गेल्यानंतर आपल्याला ‘आवास सॉफ्ट’ (AwaasSoft) हा पर्याय दिसेल. या पर्यायावर क्लिक करा.
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
पायरी 3: रिपोर्ट पर्याय निवडा
आवास सॉफ्ट पृष्ठावर ‘रिपोर्ट’ (Reports) हा टॅब दिसेल. त्यावर क्लिक करा.
पायरी 4: सोशल ऑडिट रिपोर्ट निवडा
रिपोर्ट पृष्ठावर खाली स्क्रोल करा आणि ‘सोशल ऑडिट रिपोर्ट’ (Social Audit Reports) विभागातील ‘बेनिफिशियरी रिपोर्ट फॉर व्हेरिफिकेशन’ (Beneficiary Report for Verification) या पर्यायावर क्लिक करा.
पायरी 5: आवश्यक माहिती भरा
आता आपल्याला एक फॉर्म दिसेल, ज्यामध्ये खालील माहिती भरावी लागेल:
- राज्य: आपले राज्य निवडा (उदा. महाराष्ट्र)
- जिल्हा: आपला जिल्हा निवडा
- ब्लॉक/तालुका: आपला तालुका निवडा
- ग्रामपंचायत: आपली ग्रामपंचायत निवडा
- गाव: आपले गाव निवडा
- योजना: ‘प्रधानमंत्री आवास योजना’ निवडा
पायरी 6: कॅप्चा कोड भरा
फॉर्म भरल्यानंतर, दिलेला कॅप्चा कोड भरा. हा कोड सुरक्षा कारणांसाठी असतो आणि त्यामुळे रोबोट्सद्वारे फॉर्म भरले जाणार नाहीत याची खात्री केली जाते.
पायरी 7: सबमिट बटनावर क्लिक करा
सर्व माहिती भरल्यानंतर ‘सबमिट’ बटनावर क्लिक करा.
पायरी 8: यादी पहा आणि डाउनलोड करा
सबमिट केल्यानंतर, आपल्याला घरकुल योजनेच्या लाभार्थ्यांची संपूर्ण यादी दिसेल. आपण ही यादी PDF किंवा Excel फाइल स्वरूपात डाउनलोड करू शकता. यादीमध्ये आपले नाव शोधण्यासाठी, आपण Ctrl+F कीचा वापर करून आपले नाव टाईप करू शकता.
घरकुल योजनेचे लाभ कोणाला मिळतात?
प्रधानमंत्री आवास योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, अर्जदाराने खालील निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
- अर्जदार ग्रामीण भागात राहणारा असावा.
- अर्जदाराकडे स्वतःचे घर नसावे किंवा कच्चे घर असावे.
- अर्जदाराचे नाव सामाजिक-आर्थिक जनगणना (SECC) 2011 च्या यादीत असावे.
प्राधान्यक्रम खालीलप्रमाणे ठरवला जातो:
- भूमिहीन मजूर
- अनुसूचित जाती/जमातीचे कुटुंब
- अल्पसंख्यांक कुटुंब
- विधवा किंवा एकटी महिला असलेले कुटुंब
- दिव्यांग व्यक्ती असलेले कुटुंब
- महिला कुटुंब प्रमुख असलेले कुटुंब
घरकुल योजनेचे फायदे
प्रधानमंत्री आवास योजना ही केवळ घरे बांधण्यापुरती मर्यादित नसून, ती ग्रामीण भारताच्या विकासाचे एक महत्त्वपूर्ण साधन आहे. या योजनेचे काही महत्त्वपूर्ण फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. सुरक्षित आणि पक्के निवासस्थान
या योजनेमुळे गरीब कुटुंबांना हवामान आणि नैसर्गिक आपत्तींपासून सुरक्षित राहण्यासाठी पक्के घर मिळते. हे त्यांच्या जीवनमानाचा दर्जा सुधारण्यास मदत करते.
2. आरोग्य सुधारणा
पक्क्या घराच्या आणि स्वच्छ शौचालयांच्या उपलब्धतेमुळे कुटुंबाचे आरोग्य सुधारते. विशेषतः, महिला आणि मुलांच्या आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होतो आणि आजारांचे प्रमाण कमी होते.
3. शिक्षणात सुधारणा
योग्य निवासी परिस्थिती असल्याने मुलांना अभ्यासासाठी योग्य वातावरण मिळते, ज्यामुळे त्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीस मदत होते.
4. सामाजिक सुरक्षितता
पक्के घर असल्याने, विशेषतः महिला आणि मुलींना, सुरक्षित वातावरण मिळते. त्यामुळे त्यांच्या विकासाला प्रोत्साहन मिळते.
5. आर्थिक स्थिरता
स्वतःचे घर असल्याने, कुटुंबांना भाड्याचा खर्च कमी होतो आणि त्यांना इतर महत्त्वाच्या गरजांवर खर्च करण्याची संधी मिळते.
6. रोजगार निर्मिती
घरकुल बांधकामामुळे स्थानिक पातळीवर बांधकाम कामगार, गवंडी, सुतार यांसारख्या कामगारांना रोजगार मिळतो, ज्यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळते.
घरकुल योजनेची वैशिष्ट्ये
प्रधानमंत्री आवास योजनेची काही महत्त्वपूर्ण वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
1. वार्षिक लाभार्थी यादी
PM आवास योजनेची घरकुल यादी दरवर्षी प्रकाशित केली जाते. त्यामुळे नवीन लाभार्थींना योजनेचा लाभ घेण्याची संधी मिळते.
2. ऐतिहासिक महत्त्व
घरकुल योजना ही भारत सरकारद्वारे स्वातंत्र्यापासून चालवली जाणारी महत्त्वपूर्ण योजना आहे. कालांतराने याचे स्वरूप बदलले असले तरी, उद्दिष्ट तेच राहिले आहे – गरीब आणि वंचित कुटुंबांना स्वतःचे घर देणे.
3. वाढीव आर्थिक मदत
सुरुवातीला 70,000 रुपये असलेली मदत आता 2.60 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. या वाढीव रकमेमुळे चांगल्या दर्जाची घरे बांधणे शक्य झाले आहे.
4. डिजिटल प्लॅटफॉर्म
आवास सॉफ्ट हे डिजिटल प्लॅटफॉर्म लाभार्थ्यांना त्यांच्या अर्जाची स्थिती तपासण्यास, घरकुल यादी पाहण्यास आणि योजनेविषयी माहिती मिळवण्यास मदत करते.
निष्कर्ष
प्रधानमंत्री आवास योजना ही भारत सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, जिचे उद्दिष्ट 2022 पर्यंत “सर्वांसाठी घर” हे पूर्ण करणे आहे. या योजनेमुळे आजपर्यंत लाखो गरीब कुटुंबांना स्वतःचे पक्के घर मिळाले आहे, ज्यामुळे त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा झाली आहे.
ऑनलाइन पद्धतीने घरकुल यादी तपासण्याची प्रक्रिया सोपी आणि सरळ आहे. वरील पायऱ्यांचे पालन करून, आपण सहजपणे तपासू शकता की आपले नाव लाभार्थी यादीत आहे की नाही. जर आपण पात्र असाल आणि अद्याप अर्ज केला नसेल, तर लवकरात लवकर संबंधित कार्यालयाशी संपर्क साधून अर्ज करण्याचा सल्ला दिला जातो.
सरकारने सुरू केलेल्या या महत्त्वपूर्ण योजनेची माहिती आपल्या गावातील इतर गरजू लोकांपर्यंत पोहोचवा, जेणेकरून अधिकाधिक लोकांना याचा लाभ मिळेल. त्यामुळे भारताचा ग्रामीण भाग अधिक विकसित आणि सुदृढ होण्यास मदत होईल.
सर्वांना पक्के घर मिळणे ही ‘सबका साथ, सबका विकास’ या संकल्पनेची पूर्तता आहे. प्रधानमंत्री आवास योजना या उद्दिष्टाच्या पूर्ततेच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
