Update your Aadhaar card आधार कार्ड हे भारतीय नागरिकांसाठी एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण ओळखपत्र बनले आहे. बँक खाते उघडणे, सरकारी योजनांचा लाभ घेणे, कर भरणे, मोबाईल सिम कार्ड घेणे अशा अनेक दैनंदिन कामांमध्ये आधार कार्डची आवश्यकता असते. विशेषतः महिलांसाठी, लग्नानंतर त्यांच्या आडनावात बदल होतो आणि त्यामुळे आधार कार्डमध्ये हा बदल अद्यतनित करणे आवश्यक ठरते. या लेखात आपण लग्नानंतर आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलण्याची संपूर्ण प्रक्रिया समजून घेणार आहोत.
आडनाव बदलण्याचे महत्त्व
लग्नानंतर आडनाव बदलणे ही एक व्यक्तिगत निवड असू शकते, परंतु या बदलाची नोंद सर्व महत्त्वाच्या कागदपत्रांमध्ये करणे अत्यंत आवश्यक आहे. आधार कार्डमध्ये आडनाव अद्यतनित केल्याने पुढील फायदे होतात:
- कागदपत्रांमध्ये एकसंधता: आपल्या सर्व महत्त्वाच्या दस्तऐवजांमध्ये – पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र, पासपोर्ट, बँक खाते यांमध्ये एकसमान नाव असणे आवश्यक आहे.
- आर्थिक व्यवहारांमध्ये सुलभता: बँकिंग, विमा, गुंतवणूक यांसारख्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये सर्वत्र एकच नाव असल्याने कोणतीही अडचण येत नाही.
- शासकीय योजनांचा लाभ घेणे सोपे: विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी आधार कार्ड आवश्यक असते, आणि त्यामध्ये नावात विसंगती असल्यास अडचणी निर्माण होऊ शकतात.
- कायदेशीर समस्यांना प्रतिबंध: भविष्यात मालमत्ता, वारसा हक्क इत्यादी बाबतीत कायदेशीर समस्या टाळण्यासाठी सर्व कागदपत्रांमध्ये एकसमान नाव असणे महत्त्वाचे आहे.
आडनाव बदलण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे
आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात:
मूलभूत कागदपत्रे:
- विवाह प्रमाणपत्र: हे सर्वात महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे, जे तुमचे लग्न कायदेशीररित्या झाल्याचा पुरावा देते.
- आधार कार्डची प्रत: तुमच्या सध्याच्या आधार कार्डची प्रत जोडणे आवश्यक आहे.
- अर्जदाराचा फोटो: अलीकडील काळातील पासपोर्ट आकाराचा रंगीत फोटो.
पर्यायी कागदपत्रे (यापैकी कोणतेही एक):
- पासपोर्ट: नवीन आडनावासह असल्यास.
- मतदार ओळखपत्र: नवीन आडनावासह अद्यतनित केलेले असल्यास.
- राजपत्रित अधिकाऱ्याने प्रमाणित केलेली नाव बदलाची घोषणा: नावात बदल झाल्याचे राजपत्रात प्रसिद्ध केलेले असल्यास.
- नाव बदलाचे शपथपत्र: नोटरी किंवा प्रथम श्रेणी न्यायदंडाधिकारी यांच्याकडून प्रमाणित केलेले.
- बँक पासबुक/विवरणपत्र: नवीन आडनावासह अद्यतनित केलेले असल्यास.
आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलण्याच्या पद्धती
आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलण्यासाठी तीन पद्धती उपलब्ध आहेत:
1. आधार सेवा केंद्रावरून प्रत्यक्ष भेट देऊन:
हा सर्वात पारंपारिक आणि विश्वासार्ह मार्ग आहे. प्रक्रिया पुढीलप्रमाणे आहे:
- आधार सेवा केंद्र शोधा: तुमच्या नजीकच्या आधार सेवा केंद्राचा पत्ता UIDAI च्या अधिकृत वेबसाईटवर शोधू शकता.
- अपॉइंटमेंट बुकिंग: काही केंद्रांमध्ये अपॉइंटमेंट घेणे आवश्यक आहे, तर काही ठिकाणी थेट जाऊन सेवा घेता येते.
- अर्ज भरणे: आधार केंद्रावर जाऊन आधार अद्यतनीकरण फॉर्म (फॉर्म क्र. 1) भरावा लागेल.
- कागदपत्रे सादर करणे: सर्व आवश्यक कागदपत्रांच्या मूळ प्रती आणि छायाप्रती सादर कराव्या लागतील.
- बायोमेट्रिक सत्यापन: तुमचे बोटांचे ठसे आणि डोळ्यांचे स्कॅन केले जाईल.
- फी भरणे: आधार अद्यतनीकरणासाठी सामान्यतः ₹50 ते ₹100 शुल्क आकारले जाते.
- अर्ज क्रमांक मिळवणे: अर्ज सादर केल्यानंतर तुम्हाला एक अर्ज क्रमांक (URN) दिला जाईल, ज्याच्या माध्यमातून तुम्ही अर्जाची स्थिती तपासू शकता.
2. ऑनलाइन पद्धत:
UIDAI च्या अधिकृत वेबसाईटवरून किंवा mAadhaar अॅपद्वारे ऑनलाइन आडनाव बदलू शकता:
- UIDAI वेबसाईटवर जा: UIDAI च्या अधिकृत वेबसाईटवर जा.
- लॉग इन करा: तुमच्या आधार क्रमांकाने लॉग इन करा.
- अद्यतनीकरण अनुभाग निवडा: ‘अपडेट रिक्वेस्ट’ पर्याय निवडा.
- तपशील भरा: नवीन आडनावासह आवश्यक माहिती भरा.
- कागदपत्रे अपलोड करा: आवश्यक दस्तऐवजांची स्कॅन कॉपी अपलोड करा.
- शुल्क भरा: ऑनलाइन शुल्क भरा (सामान्यतः ₹50).
- अर्ज क्रमांक मिळवा: अर्ज सादर केल्यावर मिळालेल्या अर्ज क्रमांकाद्वारे स्थिती तपासा.
3. पोस्टल पद्धत:
या पद्धतीमध्ये आपण आधार अद्यतनीकरण फॉर्म भरून, आवश्यक कागदपत्रांसह UIDAI च्या पत्त्यावर पाठवू शकता. मात्र, ही पद्धत फारशी प्रचलित नाही आणि प्रक्रिया पूर्ण होण्यास अधिक वेळ लागू शकतो.
आडनाव बदलल्यानंतरची प्रक्रिया
आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलण्याची विनंती सादर केल्यानंतर पुढील प्रक्रिया अशी आहे:
- अर्जाची स्थिती तपासणे: आपल्या अर्जाची स्थिती UIDAI च्या वेबसाईटवरून किंवा 1947 या क्रमांकावर कॉल करून तपासू शकता.
- प्रक्रिया पूर्ण होण्याचा कालावधी: सामान्यतः 10-15 कार्यालयीन दिवसांमध्ये आपल्या आधार कार्डमधील माहिती अद्यतनित केली जाते.
- अपडेटेड आधार कार्ड प्राप्त करणे: आधार कार्ड अद्यतनित झाल्यानंतर, तुम्हाला एसएमएसद्वारे सूचित केले जाईल आणि तुम्ही आधार कार्डची पीडीएफ प्रत UIDAI च्या वेबसाईटवरून डाउनलोड करू शकता किंवा फिजिकल कॉपी पोस्टद्वारे मिळवू शकता.
इतर महत्त्वाच्या दस्तऐवजांमध्ये आडनाव बदलणे
आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलल्यानंतर, इतर महत्त्वाच्या दस्तऐवजांमध्येही हा बदल करणे महत्त्वाचे आहे:
- पॅन कार्ड: आयकर विभागाच्या वेबसाईटवरून पॅन कार्डमध्ये बदल करू शकता.
- मतदार ओळखपत्र: तुमच्या स्थानिक मतदार नोंदणी कार्यालयात अर्ज करून मतदार यादीत नाव अद्यतनित करू शकता.
- बँक खाते: तुमच्या बँकेच्या शाखेत आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज करून बँक खात्यातील नाव बदलू शकता.
- पासपोर्ट: पासपोर्ट सेवा केंद्रात जाऊन पासपोर्टमधील नाव बदलण्यासाठी अर्ज करू शकता.
- वाहन परवाना: आरटीओ कार्यालयात जाऊन आवश्यक कागदपत्रांसह वाहन परवान्यातील नाव बदलू शकता.
लग्नानंतर आधार कार्डमध्ये आडनाव बदलणे ही एक सोपी परंतु महत्त्वाची प्रक्रिया आहे. अचूक माहिती आणि आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज केल्यास, ही प्रक्रिया सुरळीतपणे पार पडते. आधार कार्डमधील माहिती अद्यतनित ठेवल्याने तुम्ही विविध सरकारी आणि खासगी सेवांचा सहजपणे लाभ घेऊ शकता आणि भविष्यातील कायदेशीर अडचणी टाळू शकता. सर्व महत्त्वाच्या दस्तऐवजांमध्ये एकसमान नाव असल्यास, तुमच्या दैनंदिन व्यवहारांमध्ये सुलभता येते आणि कोणतीही विसंगती राहत नाही. म्हणूनच, लग्नानंतर लवकरात लवकर आधार कार्डमध्ये आडनाव अद्यतनित करणे हिताचे ठरते.