10th and 12th शालेय जीवनातील महत्त्वपूर्ण टप्पे म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या दहावी (SSC) आणि बारावी (HSC) च्या परीक्षा फेब्रुवारी ते मार्च 2025 या कालावधीत महाराष्ट्रभर यशस्वीरित्या पार पडल्या आहेत. आता जवळपास 31 लाख विद्यार्थी आणि त्यांचे पालक निकालाची प्रतीक्षा करत आहेत. या लेखात आपण निकालाचे महत्त्व, निकाल पाहण्याच्या पद्धती, निकाल काढल्यानंतरचे पर्याय आणि करिअरच्या संधींबद्दल तपशीलवार माहिती जाणून घेऊया.
निकालाचे महत्त्व:
दहावी आणि बारावीच्या परीक्षेचे निकाल हे केवळ एका शैक्षणिक टप्प्याची समाप्ती नाही, तर पुढील शैक्षणिक प्रवासाची सुरुवात आहे. प्रत्येक विद्यार्थ्याला आपल्या जीवनात पुढे जाण्यासाठी या निकालाचे विशेष महत्त्व असते.
दहावीचा निकाल विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवड आणि क्षमतेनुसार विज्ञान, वाणिज्य किंवा कला या तीन शाखांपैकी एक निवडण्याच्या निर्णयात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. उत्तम प्रतिशत मिळवणारे विद्यार्थी त्यांच्या पसंतीच्या शाखेत आणि प्रतिष्ठित शाळांमध्ये प्रवेश मिळवू शकतात. दहावीचे गुण हे विद्यार्थ्यांना डिप्लोमा अभ्यासक्रम, आयटीआय प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम किंवा व्यावसायिक अभ्यासक्रमांमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठीही उपयुक्त ठरतात.
बारावीचा निकाल याहून अधिक महत्त्वपूर्ण मानला जातो. कारण हे विद्यार्थ्यांच्या उच्च शिक्षणाच्या प्रवासाची सुरुवात दर्शविते. नामांकित कॉलेजेस आणि विद्यापीठांमध्ये प्रवेश, विविध शिष्यवृत्ती योजना, स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी पात्रता आणि अगदी नोकरीच्या संधीसाठीही या निकालाचा आधार घेतला जातो. बारावीचे गुण विद्यार्थ्यांच्या प्रोफाईलमध्ये आयुष्यभर नमूद केले जातात, म्हणून याचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे.
2025 च्या परीक्षेचे आकडे
2025 च्या महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळाच्या परीक्षांमध्ये मोठ्या संख्येने विद्यार्थी सहभागी झाले होते:
- दहावी (SSC): जवळपास 16 लाख विद्यार्थी
- बारावी (HSC): जवळपास 15 लाख विद्यार्थी
महाराष्ट्रभरातील शहरी आणि ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांनी या परीक्षांमध्ये सहभाग घेतला. शिक्षण मंडळाने जानेवारी 2025 मध्ये प्रकाशित केलेल्या आकडेवारीनुसार, मागील वर्षांच्या तुलनेत यंदा परीक्षार्थींच्या संख्येत 3% वाढ झाली आहे, जे राज्यातील शैक्षणिक जागरूकतेचे सकारात्मक चिन्ह मानले जाते.
निकालाची अपेक्षित तारीख
शिक्षण मंडळाकडून अद्याप निकालाची अधिकृत तारीख जाहीर झालेली नसली, तरी शिक्षण मंत्री दादा भुसे यांच्या मते, 15 मे 2025 पूर्वी दोन्ही परीक्षांचे निकाल जाहीर करण्याचा प्रयत्न केला जाईल. मागील वर्षांच्या प्रथेनुसार, बारावीचा निकाल दहावीच्या निकालाआधी, मे महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात जाहीर होण्याची शक्यता आहे. तर दहावीचा निकाल मे महिन्याच्या मध्यात जाहीर होण्याची शक्यता आहे.
निकाल पाहण्याच्या विविध पद्धती
विद्यार्थ्यांना त्यांचे निकाल पाहण्यासाठी अनेक सोपे पर्याय उपलब्ध आहेत:
1. अधिकृत वेबसाइट्स मार्फत
महाराष्ट्र बोर्डाने खालील अधिकृत वेबसाइट्स निकाल जाहीर करण्यासाठी नियुक्त केल्या आहेत:
Also Read:
लग्न झालेल्या मुलींना मिळणार १ लाख रुपये, बांधकाम कामगार योजने अंतर्गत construction worker scheme
- mahahsscboard.in
- mahresult.nic.in
- msbshse.co.in
निकाल पाहण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- संबंधित वेबसाइटला भेट द्या
- ‘SSC Result 2025’ किंवा ‘HSC Result 2025’ यावर क्लिक करा
- आवश्यक माहिती (आसन क्रमांक, आईचे नाव आणि जन्मतारीख) भरा
- ‘View Result’ बटणावर क्लिक करा
- निकालाचे पीडीएफ डाउनलोड करून जतन करा किंवा प्रिंट काढा
2. एसएमएस सेवेद्वारे निकाल
निकालाच्या दिवशी वेबसाइट्सवर अतिरिक्त लोड असू शकतो. अशा परिस्थितीत विद्यार्थी एसएमएसद्वारे निकाल तपासू शकतात:
- दहावी (SSC):
MHSSC <आसन क्रमांक>टाइप करून 57766 क्रमांकावर SMS पाठवा - बारावी (HSC):
MHHSC <आसन क्रमांक>टाइप करून 57766 क्रमांकावर SMS पाठवा
3. DigiLocker अॅपलिकेशन
भारत सरकारच्या DigiLocker अॅपद्वारे विद्यार्थी त्यांची डिजिटल मार्कशीट मिळवू शकतात:
- DigiLocker अॅप डाउनलोड करून खाते तयार करा
- एज्युकेशन विभाग निवडा
- ‘Maharashtra State Board of Secondary and Higher Secondary Education’ निवडा
- आवश्यक तपशील भरून मार्कशीट प्राप्त करा
या डिजिटल मार्कशीटचा वापर पुढील प्रवेश प्रक्रियेसाठी केला जाऊ शकतो.
4. शाळेतून निकाल
शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये देखील विद्यार्थ्यांचे निकाल उपलब्ध असतात. त्यामुळे विद्यार्थी त्यांच्या शैक्षणिक संस्थेला भेट देऊन देखील निकाल प्राप्त करू शकतात.
2025 ची ग्रेडिंग पद्धती
महाराष्ट्र बोर्डाने विद्यार्थ्यांच्या कामगिरीचे मूल्यांकन करण्यासाठी पुढील ग्रेडिंग पद्धती निश्चित केली आहे:
| टक्केवारी | श्रेणी |
|---|---|
| 75% पेक्षा जास्त | विशेष प्रावीण्य (Distinction) |
| 60% – 74.99% | प्रथम श्रेणी |
| 45% – 59.99% | द्वितीय श्रेणी |
| 35% – 44.99% | उत्तीर्ण |
| 35% पेक्षा कमी | अनुत्तीर्ण |
उत्तीर्ण होण्यासाठी प्रत्येक विषयात किमान 35% गुण आवश्यक आहेत. जे विद्यार्थी एका किंवा अधिक विषयांमध्ये अनुत्तीर्ण होतात, त्यांना पूरक परीक्षेला बसण्याची संधी दिली जाते.
निकालानंतरच्या पर्यायांचा विचार
1. निकाल पडताळणी
विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या निकालपत्रावरील सर्व माहिती (नाव, आसन क्रमांक, विषयानुसार गुण, एकूण गुण, टक्केवारी) काळजीपूर्वक तपासावी. कोणत्याही विसंगतीच्या बाबतीत, त्यांनी लगेच शाळेशी किंवा बोर्डाच्या संबंधित कार्यालयाशी संपर्क साधावा.
2. पुनर्मूल्यांकन आणि पडताळणी
जर विद्यार्थ्याला त्याच्या/तिच्या गुणांबद्दल शंका असेल, तर पुढील पर्याय उपलब्ध आहेत:
- पुनर्मूल्यांकन (Revaluation): संपूर्ण उत्तरपत्रिकेचे पुन्हा मूल्यांकन केले जाते
- पडताळणी (Verification): फक्त गुणांची बेरीज आणि अनुत्तरित प्रश्नांची तपासणी केली जाते
दोन्ही प्रक्रियांसाठी विहित शुल्क भरावे लागते आणि निकाल जाहीर झाल्यापासून 7 ते 10 दिवसांच्या आत अर्ज करावा लागतो.
3. मूळ प्रमाणपत्र प्राप्त करणे
निकाल जाहीर झाल्यानंतर साधारणपणे 4 ते 6 आठवड्यांनंतर विद्यार्थ्यांना मूळ मार्कशीट आणि प्रमाणपत्र त्यांच्या शैक्षणिक संस्थेतून मिळते. ही कागदपत्रे भविष्यात उच्च शिक्षण, नोकरी अर्ज आणि इतर महत्त्वपूर्ण प्रक्रियांसाठी आवश्यक असतात.
निकालानंतर करिअरचे मार्ग
दहावीनंतरचे पर्याय
1. विज्ञान शाखा (Science Stream): वैद्यकीय, अभियांत्रिकी, औषधनिर्माण, आयटी किंवा नैसर्गिक विज्ञानात करिअर बनवू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी योग्य. पुढे NEET, JEE, CET यासारख्या स्पर्धात्मक परीक्षांची तयारी करू शकतात.
2. वाणिज्य शाखा (Commerce Stream): व्यवसाय, अर्थशास्त्र, अकाउंटिंग, बँकिंग आणि वित्त क्षेत्रात रस असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी उत्तम. CA, CS, ICWA, MBA अशा व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी पाया तयार करते.
3. कला शाखा (Arts Stream): भाषा, साहित्य, समाजशास्त्र, इतिहास, मानसशास्त्र, राज्यशास्त्र यामध्ये रुची असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी योग्य. पत्रकारिता, कायदा, शिक्षण, सामाजिक कार्य इत्यादी क्षेत्रांत करिअर बनवू शकतात.
4. व्यावसायिक अभ्यासक्रम: आयटीआय, पॉलिटेक्निक डिप्लोमा, औद्योगिक प्रशिक्षण यांसारखे व्यावसायिक अभ्यासक्रम प्रत्यक्ष कौशल्य विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित करतात आणि लवकर रोजगार मिळवण्यास मदत करतात.
बारावीनंतरचे पर्याय
1. पदवी अभ्यासक्रम: विविध शाखांमध्ये पदवी अभ्यासक्रम (B.Sc., B.Com., B.A., B.Tech., MBBS, BDS इत्यादी) घेऊन विशिष्ट क्षेत्रात उच्च शिक्षण घेता येते.
2. व्यावसायिक अभ्यासक्रम: होटेल मॅनेजमेंट, फॅशन डिझाइन, अॅनिमेशन, मास कम्युनिकेशन यांसारखे व्यावसायिक अभ्यासक्रम करिअरच्या विशिष्ट दिशेने जाण्यास मदत करतात.
3. स्पर्धात्मक परीक्षा: UPSC, MPSC, बँकिंग, रेल्वे यांसारख्या विविध स्पर्धात्मक परीक्षांची तयारी करून सरकारी नोकरीचा मार्ग निवडता येतो.
4. कौशल्य विकास कार्यक्रम: छोट्या कालावधीचे कौशल्य विकास कार्यक्रम उद्योजकता आणि स्वयंरोजगारासाठी उपयुक्त ठरतात.
दहावी आणि बारावीचे निकाल विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रवासातील महत्त्वपूर्ण टप्पे असले तरी, ते त्यांच्या भविष्यातील यशाचे एकमेव निकष नाहीत. मराठी साहित्यिक पु.ल. देशपांडे यांनी म्हटल्याप्रमाणे, “यश हे कष्टाचे फळ असते.” निकालांबद्दल अतिरिक्त तणाव न घेता, विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या आवडीनुसार आणि क्षमतेनुसार करिअरचा मार्ग निवडावा. समर्पित प्रयत्न, सातत्य आणि योग्य मार्गदर्शन यांच्या साहाय्याने प्रत्येक विद्यार्थी त्याच्या/तिच्या क्षेत्रात यशस्वी होऊ शकतो.
